Page 394 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

3. Ünite: Doğal Sistemler ve Süreçler

Sürekli Basınç Kuşakları uşakları
Basınç Dağılışı Etkileyen Faktörler tkileyen Faktörler Sürekli Basınç K
Basınç Dağılışı E
Yoğunluk: Yoğunluk ile basınç doğru orantılıdır� Yoğunluğun Termik Alçak Basınç Kuşağı: Ekvator ve çevresi, Güneş ışın-
larını dik ve dike yakın açılarla aldığından yıl boyunca sıcaktır�
artması basıncı arttırır�
Isınan havanın genleşip yükselmesine bağlı olarak sürekli ter-
Yer Çekimi: Yer çekimi ile basınç doğru orantılıdır� Dünya’nın mik alçak basınç kuşağı oluşmuştur�
şeklinden dolayı Ekvator’dan kutuplara doğru yer çekimi artar�
Termik Yüksek Basınç Kuşağı: Kutuplar ve çevresi, Güneş
Bu nedenle (diğer koşullar eşit kabul edilirse) basınç da artar�
ışınlarını dar açıyla aldığından buralarda sürekli soğuk hava
Sıcaklık: Sıcaklık ile basınç ters orantılıdır� Sıcaklığın artma- etkilidir�
sıyla hava genişler, hafifler ve yükselir� Yükselen havanın yere • Soğuyan havanın ağırlaşarak alçalması nedeniyle buralar-
EDİTÖR YAYINLARI
yaptığı basıncın azalmasıyla alçak basınç alanları oluşur� da sürekli termik yüksek basınç kuşağı oluşmuştur�
• Sıcaklığın azalmasıyla havanın hacmi daralır, ağırlaşır ve Dinamik Yüksek Basınç Merkezi: Dünya’nın kendi ekseni etra-
alçalır� Alçalan havanın yere yaptığı basınç yüksek basınç
fında dönüşünün rüzgârlar üzerinde meydana getirdiği sapma
alanlarını oluşturur� etkisiyle 30 enlemleri çevresinde oluşan basınç merkezidir�
o
• Sürekli termik basınç (0 TAB - 90 TYB) alanlardan oluşur� • Bu merkez Kuzey Yarım Küre’de yaz aylarında kuzeye, kış
o
o
Yükselti: Yükselti ile basınç ters orantılıdır� Deniz seviyesin- aylarında güneye doğru genişler�
den yükseklere çıkıldıkça atmosferdeki gazların yoğunluğu ve • Alçalıcı hava hareketlerine bağlı olarak havanın ısınması
atmosferin kalınlığı azalır� Bu nedenle yükseklere doğru çı- ve nem miktarının düşmesi nedeniyle 30 enlemleri çevre-
o
kıldıkça basınç değerinde azalmalar görülür� (10,5 metrede 1 sindeki karalar üzerinde çöller oluşur�
mm düşer�)
o
Dinamik Alçak Basınç Merkezi: 60 enlemlerinde kutup rüz-
gârları ve batı rüzgârları karşılaşır�
Dinamik Etkenler (Günlük Hareket)tkenler (Günlük Hareket)
Dinamik E
• Dünya’nın ekseni etrafında dönmesinden ötürü 30 enle- • Karşılaşan bu rüzgârlar Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki
o
dönüşü nedeniyle birbirlerini yukarıya doğru iterler�
minde alçalıcı hava hareketleri yüzünden hava sıcak olma-
o
sına rağmen (Antisiklon) TYB; 60 enleminde de farklı hava • Bu hava kütlelerinin yükselmesi ile geride alçak basınç
alanları oluşur�
kütlelerinin karşılaşıp sıcak havanın yükselmesi ile (Siklon)
Alçak Basınç Alanlarının Özellikleri
AB alanı oluşur� Alçak Basınç Alanlarının Özellikleri
• Hava hareketlerine bağlı olarak oluşan basınç merkezleri- • Yükselici hava hareketleri görülür�
ne de dinamik basınç merkezleri denir� • Yükselme ve soğuma meydana gelir�
• Gökyüzü kapalı ve bulutludur�
Basınç Oluşum Tipleri
Basınç Oluşum Tipleri
• Yağış miktarı fazla olan yerlerdir�
Termik Basınç: Isınma ve soğumaya bağlı olarak oluşan ba-
sınçlardır� Ekvator’da ve kutuplarda görülür� • Hava hareketleri çevreden merkeze doğrudur�
• Yerin ısı kaybı ve sıcaklık farkı azdır�
Dinamik Basınç: Günlük harekete bağlı olarak oluşan basınç-
o
o
lardır� 30 ve 60 enlemlerinde görülür� • Bitki örtüsü görülür�
60° TYB Y
Yüksek Basınç Alanlarının Özellikleri üksek Basınç Alanlarının Özellikleri
DAB
30° • Alçalıcı hava hareketleri görülür� Alçalma ve ısınma mey-
DYB dana gelir�
0° • Hava hareketleri merkezden çevreye doğrudur�
TAB • En az yağışlı yerlerdir� Gökyüzü açıktır�

30° • Yerin ısı kaybı ve sıcaklık farkı fazladır�
DYB
60° • Bitki örtüsü cılızdır�
394 Coğrafya