Page 398 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 398
3. Ünite: Doğal Sistemler ve Süreçler
NEMLILIK Bulut
• Havadaki su buharına nem denir� Yeryüzündeki suların • Atmosferdeki su buharı veya buz kristalleri yığınına bulut
çevresinden enerji alarak sıvı hâlden gaz hâline geçmesine adı verilir�
buharlaşma denir� Nem ağır bir gaz olduğu için atmosfe- Alçak Bulutlar (Stratüs): Taban yüksekliği 2000 metrenin altın-
rin alt kısımlarında birikir ve sıcaklık farkını azaltıcı bir etki da olan koyu renkli bulutlardır�
gösterir� Yağış ve sis gibi hava olaylarına sebep olur� Nem • Bu bulutların alt kısımları düz, tepeleri küme şeklinde olan-
higrometre denilen aletle ölçülür� lar kümülüs, tabaka şeklinde olanları stratüs bulutlar olarak
Su Döngüsü
Su Döngüsü adlandırılır� Yağış bırakanlara ise nimbüs bulutlar denir�
• Yeryüzündeki suların bir kısmı buharlaşmayla bir kısmı Orta Bulutlar (Altokümülüs): Deniz seviyesine göre 4 ile 5 km
da canlıların terlemesiyle gaz hâline geçer ve atmosfere arasında oluşan bulutlardır� Altı düz, üstü yuvarlaktır�
EDİTÖR YAYINLARI
karışır� Atmosfere karışan bu su buharı yoğuşarak tekrar Yüksek Bulutlar (Sirüsler): Deniz seviyesinden 8 ile 12 km
yeryüzüne yağış olarak döner� Sürekli tekrarlanan bu olaya arasında oluşan bulutlara denir� Daha çok buz kristallerinden
su döngüsü adı verilir� oluştukları için beyaz renkli bulutlardır� Yağış bırakmazlar�
Mutlak Nem (Var Olan Nem) ar Olan Nem)
Mutlak Nem (V Sis: Kara ve deniz yüzeylerine yakın yerlerde oluşan bulutlara
• 1 m havanın içinde o an var olan nem miktarının gram sis denir�
3
olarak ifadesidir� Çiy: İlkbahar veya yaz mevsiminde sabahları cisimlerin üzerin-
• Mutlak nem sıcaklıkla doğru orantılıdır� Yani sıcaklık arttık- de, bahçedeki bitkilerin yapraklarında su damlacıkları oluşur�
ça mutlak nem de artar� Mutlak nem, nemli ve sıcak yerler- Kırağı: Soğumanın çok şiddetli olduğu yerlerde, havanın te-
mas ettiği yüzeylerde buz kristalleri şeklinde oluşan yoğuşma
de fazladır� ürünüdür�
• Ekvator’dan kutuplara, deniz kıyısından iç kesimlere, deniz Kırç: Su buharının 0 C’nin altında yoğunlaşması ile kırç olu-
o
seviyesinden yükseklere doğru azalır� şur� Kırağıdan ayrılan yanı buz tabakaları hâlinde olmasıdır�
Maksimum Nem
Maksimum Nem YAĞIŞ
• 1 m havanın belirli bir sıcaklıkta taşıyabileceği en faz-
3
la nem miktarına denir� Maksimum nem sıcaklıkla doğru • Havadaki su buharının yoğunlaşarak sıvı ya da katı hâlde
orantılıdır� Maksimum nem sıcak (özellikle çöllerde) yerler- yere düşmesine yağış denir� Yağış miktarı plüviyometre de-
3
de fazlayken, soğuk yerlerde (kutuplarda özellikle) azdır� nilen aletle ölçülür ve kg/m olarak ifade edilir�
Yağmur: Bulutlardaki su tanecikleri ilk aşamada çok küçük
Bağıl (Nispi, Oransal) Nem boyutlardadır� Havanın soğumasıyla bu tanecikler birleşir, bo-
Bağıl (Nispi, Oransal) Nem
• Havada bulunan mutlak nemin, maksimum nem miktarına yutları büyür ve ağırlaşırlar� Ardından yer çekiminin etkisiyle
oranına denir� Yüzde olarak ifade edilir� yere düşerek yağmuru oluştururlar�
• Bağıl Nem = Mutlak Nem x 100 Kar: Havadaki su buharının yoğuşarak yer çekiminin etkisiyle
Maksimum Nem buz kristalleri şeklinde yere düşmesidir�
• Bağıl nem yağışı belirler� Bir hava kütlesinin bağıl nemi, Dolu: Yağmur damlalarının aniden donarak buz kristalleri hâ-
linde yere düşmesine denir� Daha çok ilkbahar ve yaz ayların-
%100 ise hava neme doymuştur� Bağıl nem %100’ü aştık- da görülür�
tan sonra yağış başlar� Bağıl nem ile sıcaklık arasında ters
orantı vardır� Sıcaklık arttıkça bağıl nem azalır� Yükselti ile OLUŞUM ŞEKILLERINE GÖRE YAĞIŞLAR
doğru orantılıdır� Y
Yükselim (Konveksiyonel) Yağışlarükselim (Konveksiyonel) Yağışlar
• Buharlaşma ile ters orantılıdır� Bağıl nem; tropikal bölgeler- •
de, okyanus ve denizlerin kıyısında fazla, çöllerde ve kara- Isınan havanın yükselerek soğuma-
sı sonucunda; sıcaklık düşer, mutlak
sal bölgelerde ise azdır�
nem azalır ve bağıl nem yükselir� Yükselen
Y Yoğuşmaoğuşma Hava neme doygun hâle gelince ya- sıcak hava
• Havadaki su buharının soğuması sonucunda katı ya da sıvı ğış bırakır� Ekvatoral iklim bölgelerin- Alçak Basınç
hâle dönüşmesine yoğuşma denir� de görülür�
398 Coğrafya
