Page 396 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

3. Ünite: Doğal Sistemler ve Süreçler

2. Mevsimlik (Devirli) Rüzgârlar
RÜZGÂR ÇEŞITLERI 2. Mevsimlik (Devirli) Rüzgârlar
• Yeryüzünde değişen sıcaklık koşullarına bağlı olarak ba- • Kara ve denizlerin yıl içinde farklı ısınma özelliklerine bağlı

sınç merkezleri arasında etkili olan rüzgâr sistemleri de- olarak oluşan rüzgârlardır� Mevsimlik basınç farklarından
ğişir� kaynaklanır� Muson rüzgârlarıdır�
• Rüzgârlar oluşumlarına göre; sürekli, mevsimlik ve yerel • Esiş yönleri yıl içinde değişir�

rüzgârlar olmak üzere 3’e ayrılır� • Kış ve yaz musonu olarak ikiye ayrılır�

1. Sürekli Rüzgârlar
1. Sürekli Rüzgârlar Yaz Musonu
• Sürekli basınç merkezleri arasında esen rüzgârlar yıl bo- • Yaz aylarında Asya kıtası, çevresindeki okyanuslardan
• EDİTÖR YAYINLARI
yunca etkili olur� Bu rüzgârlar, yeryüzünde alizeler, batı ve daha çabuk ısınır�
kutup rüzgârları olmak üzere üç ana kuşaktan oluşmaktadır� • Kıta üzerinde termik kökenli alçak basınç alanı oluşur�

• Çevresindeki okyanuslar ise kıtaya göre daha serin olduğu
Alizeler için termik yüksek basınç alanıdır�
• 30 DYB alanlarından Ekvator’daki TAB alanına doğru • Bu nedenle denizden karaya doğru, nemli yaz musonları
o
esen rüzgârlardır� eser� Bunlar kıyılarda bol yağış bırakırlar�
• Rüzgârlar arasında en düzenli ve sürekli esenidir� • Muson rüzgârlarının etkili olduğu bu bölgeler Dünya’nın en

• Kıtaların doğu kesimlerine yağış bırakırlar� yağışlı yerlerindendir�
• Ticaret rüzgârları olarak bilinirler� Kış Musonu
• Okyanus akıntılarının oluşumunu sağlarlar� • Kış aylarında Asya Kıtası, Hint Okyanusu’ndan daha çabuk

• Ters alizeler 30 enlemlerinde kuraklığa neden olurlar (çöl)� soğur�
o
• Kıta üzerinde termik kökenli yüksek basınç alanı oluşur�
• Hint Okyanusu ise kıtaya göre daha ılık olduğu için termik
Batı Rüzgârları alçak basınç alanıdır�
• 30 DYB alanlarında 60 DAB alanları arasında eser� • Bu nedenle karadan denize doğru serin, yer yer soğuk ve
o
o
• Orta kuşakta karaların batısına yağış bırakır� kuru kış musonu eser�
• Ilıman okyanusal iklimin oluşmasına neden olur� • Avustralya’nın kuzey kıyılarında da muson rüzgârlarına
• 60 enlemlerinde kutup rüzgârlarıyla karşılaşır ve cephe rastlanır�
o
yağışlarına neden olur�
3. Yerel Rüzgârlar (Günlük Rüzgârlar)erel Rüzgârlar (Günlük Rüzgârlar)
3. Y
Türkiye’de etkili olan rüzgârlardır�
• Yerel ölçekteki basınç farkları sonucunda oluşan etki alanı
dar ve kısa süreli rüzgârlardır�
Kutup Rüzgârları
a. Meltem Rüzgârları Meltem Rüzgârları
• 90 TYB alanlarından 60 DAB alanlarına doğru esen rüz- a.
o
o
gârlardır� Batı rüzgârları ile karşılaştıklarında cephe yağış- • Meltem rüzgârları, kara-deniz ve dağ-vadi meltemleri ola-
ları oluşturabilirler� rak adlandırılır�
• Bu rüzgârlar kuru ve soğuktur� Etkili olduğu yerde sıcaklı- • Dünya’nın ekseni etrafındaki hareketi sonucu oluşurlar� Sı-

ğın düşmesine ve kar yağışına neden olurlar� caklık ve basınç farkları oluşumlarında etkilidir�
• Kutup rüzgârları, doğudan estiği için doğu rüzgârı olarak • Gün içerisinde zıt yönlerden eserler� Basınç farkı az olduğu
da tanınır� için hızları da azdır� Meltem rüzgârları dörde ayrılır:

396 Coğrafya