Page 395 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

3. Ünite: Doğal Sistemler ve Süreçler

TÜRKIYE’DE BASINÇ Basınç merkezleri arasındaki uzaklık: Uzaklık fazla ise rüzgâ-
• Kuzey yarım kürenin orta kuşağın- rın hızı az olur�
da yer alan Türkiye’nin iklimi üzerin-
1020 YB
de etrafındaki basınç merkezlerinin 1018
etkileri görülür� 1016
• Türkiye’nin iklim koşulları; İzlanda 1014 Rüzgâr daha hızlı

dinamik alçak basınç, Sibirya ter-
mik yüksek basınç, Asor dinamik
yüksek basınç ve Basra termik alçak basınç merkezlerin- YB Rüzgâr daha yavaş
den etkilenmektedir� 1020 AB 1008
EDİTÖR YAYINLARI
1018 1010
İzlanda Dinamik Alçak Basınç Merkezi: Kış aylarında İzlan- 1016 1012
da ve çevresinde oluşur� Bu basınç merkezinden Türkiye’ye 1014
batı ve kuzeybatı yönlerinden gelen hava kütleleri yağış getirir�

Dinamik Etkenler: Dünya kendi ekseni etrafında döndüğü için
Sibirya Termik Yüksek Basınç Merke-
zi: Kış aylarında Sibirya üzerinde oluşur� sapmaya uğrayan rüzgârların yolu uzar ve hızları azalır�
Etkili olduğu günlerde Türkiye üzerine Sürtünme: Yer şekilleri ve arazi şartlarına bağlı olarak sürtün-
yerleşen hava kütlesi, soğuk ve yağışsız meye uğrayan rüzgârın hızı azalır�
günlerin yaşanmasına neden olur�
Yer şekilleri: Rüzgârın esiş yönüne dik uzanan dağların bulun-
Asor Dinamik Yüksek Basınç Mer- ması durumunda rüzgârın hızı azalır� Vadi ve boğazlarda ise
kezi: Asor adalarının çevresinde oluşur� kanalize olan rüzgârın hızı artar�
Türkiye’de yaz aylarının sıcak ve kurak geçmesi üzerinde etkilidir�
Rüzgârın Yönünü Etkileyen Faktörler önünü Etkileyen Faktörler
Kış aylarında etkili olduğu günlerde hava sıcaklığını yükseltir� Rüzgârın Y
Basınç merkezlerinin konumu: Rüzgâr, YB alanlarından AB
Basra Termik Alçak Basıncı: Yaz aylarında muson sistemi- alanlarına doğru hareket eder� Basınç merkezlerinin yer de-
nin bir uzantısı olan Basra alçak basıncı Türkiye’ye doğru ge-
ğiştirmesiyle de rüzgârın esiş yönü değişir�
nişlediğinde sıcak, yağışsız ve bunaltıcı günler yaşanır�
Dünya’nın günlük hareketi: Günlük hareketten dolayı rüzgârlar
RÜZGÂRLAR
KYK’de sağa, GYK’da sola saparak hareket ederler�
Rüzgârlar: Yüksek basınçtan alçak basınca doğru meydana
gelen hava hareketlerine rüzgâr denir� Yer şekillerinin uzanış doğrultusu: Rüzgârlar yer şekillerinin
• Rüzgârı oluşturan temel faktör basınçtır� uzanışına uyumlu olarak hareket eder� Dağlar, vadiler ve bo-
• Rüzgârın hızı saniyede metre (m/sn) ya da saatte kilometre ğazlar rüzgârın esiş yönünü şekillendirir�
(km/sa) olarak anemometre ile ölçülür� Hakim Rüzgâr Yönü: Bir bölgede belirli bir sürede rüzgârın en

Rüzgârın Hızını Etkileyen Faktörlertkileyen Faktörler
Rüzgârın Hızını E sık estiği yöne hakim rüzgâr yönü denir� Esme sıklığı rüzgâr
gülü ile gösterilir� Rüzgârın yıl içinde esme sayısına rüzgâr fre-
Basınç farkı: Basınç farkı fazla ise rüzgârın hızı fazladır� Ba-
sınç farkı az ise rüzgârın hızı azdır� kansı denir�
K
KB KD
32
30 450

B 60 80 D
1014
1010
1012
1005
1000
1010
260 44
Rüzgârın hızı azdır. Rüzgârın hızı fazladır. GB 34 GD
(Basınç farkı 4 mb) (Basınç farkı 10 mb)
G
Coğrafya 395