Page 308 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. Tema: Organizasyon

• Fosfolipitler hücre zarında çift sıralıdır. Fofolipitlerin hidro- • Protein ve rRNA’dan oluşur (Nükleoprotein yapıdadır). Sal-
filik ve hidrofobik kısımları olduğundan düzgün dizilmiştir. gı yapan hücrelerde çok bulunur (Mide bezlerindeki hüc-
• Fofolipitlerin baş kısımları hidrofilik olup dışa dönüktür, reler gibi).
kuyruk kısımları ise hidrofobik olup içe dönüktür. • Ribozomlar; mitokondri, kloroplast ve sitoplazmada serbest
• Hücre zarında bulunan proteinler yüzey ve iç proteinleri halde, çekirdek zarı ve endoplazmik retikulum üzerinde ise
olarak iki kısımda incelenebilir. bağlı olarak bulunur.
• Bazı proteinler hücre zarında reseptör olarak bazıları ise • Yoğun protein sentezi sırasında serbest ribozomların yan
hücre içine alınacak moleküllerin tanınmasında görevlidir. yana gelmesiyle polizomlar ortaya çıkar.
• Hücre zarı, hücrelerin birbirini ve kimyasalları tanımasını • Ribozomlar küçük ve büyük alt birimlerden oluşmuştur.
EDİTÖR YAYINLARI
yapısında bulunan glikoprotein ve glikolipit gibi moleküllerle • Ökaryot hücrelerin çekirdekçiğinde üretilir. Ancak çekirdek
sağlar. içinde aktif değildir.
Prote�n •
Gl�koprote�n moleküller� Gl�kol�p�t Çekirdek zarında bulunan porlardan çıkarak aktiflik kaza-
Hücre nır.
zarının dışa
Ç�ft Katlı bakan yüzey� • Görevi protein sentezlemektir.
Fosfol�p�t Hücre
Tabakası zarının �çe Sentrozom
Hücre Zarının Yapısı bakan yüzey� • Hayvan hücrelerine öz- Sentrozom

• Glikolipit ve glikoproteinler; güdür. Sentr�ol Sentr�ol

› Sayısı, sırası, dizilişi hücreden hücreye farklılık gösterir. • Bitkilerde sadece yo-
sun, eğrelti otu ve ginkgo
Hücreye özgüllük verir. Doku ve organ nakillerinde bu
yapıların uyumu kontrol edilir. Hücrelere seçici geçirgen ağacında vardır.
özellik sağlar. • Hücreye desteklik ve- Sentrozom
ren mikrotübüllerin üçlü
› Hücrelerin antijenik olmasını sağlar. Hücreler hücre
zarının özgüllüğü sayesinde birbirlerini ve hormonlar gruplar oluşturarak dokuz tanesinin bir araya gelmesiyle
oluşan yapıya sentriyol denir.
gibi özel molekülleri tanıyabilir, hücre içine alınacak
maddeleri seçebilir. • Bir çift sentriyolün bir araya gelmesiyle sentrozom meyda-
na gelir.Hücre bölünmesinde rol oynar.
Sitoplazma
• Hücre zarı ile çekirdek arasında yer alan akışkan (jelimsi) • Sentriyoller hücre bölünmesi sırasında hücrenin zıt kutup-
larına çekilerek iğ ipliklerinin oluşmasını sağlar.
ve saydam yapıdaki sıvıdır. Sitoplazma saydam ve akışkan
bir yapıdadır. • Sentrozom hücre bölünmesi sırasında kendini eşler.
• Sitoplazma yarı akışkan sitozol sıvı içerisinde asılı duran • Sinir hücresi, yumurta hücresi, gelişmiş bitki hücrelerinde,
organellerden oluşur. alyuvar hücrelerinde ve prokaryot hücrelerde sentrozom
• Sitoplazmada; su (%70 - 90), protein, yağ, karbonhidrat, organeli bulunmaz.
mineral, vitamin, RNA çeşitleri, nükleotitler, ATP ve enzim- • Hücre uzantılarının (kamçı, sil gibi) oluşumunda etkilidir.
ler gibi organik ve inorganik maddeler bulunur.
• Sitoplazma; Organeller
• Ökaryotik hücreler, hücreyi alt birimlere ayıran karmaşık
› Biyokimyasal reaksiyonların gerçekleşmesinde rol alır.
zar sistemlerine sahiptir.
› Organelleri bulundurur. Prokaryot canlılarda sadece
ribozom bulunur. • Bu zarlar, hücre içinde farklı metabolik olayların eş zamanlı
olarak uygun koşullar altında gerçekleşmesini sağlar.
Ribozom • Hücre çekirdeği, endoplazmik retikulum, golgi aygıtı, mito-
• Bütün hücrelerde en küçük, en çok bulunan zarsız orga- kondri, kloroplast, lizozom ve peroksizom gibi organeller bu
neldir. alt birimlere örnektir.

308 Biyoloji