Page 313 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. Tema: Organizasyon

• Enerji (ATP) gerekmez. KÜÇÜK MOLEKÜLLERİN HAREKETİ: DİFÜZYON
• Yoğunluk farkı kalmadığında geçiş sonlanır. VE OZMOZ

A. Pasif Taşıma
Aktif Taşıma
• Enerji (ATP) gereklidir. • Moleküllerin hücre zarından enerji harcamadan yoğunluk
farkından dolayı hücre zarındaki yağ tabakasından veya
• Moleküllerin az yoğunluklu ortamdan yüksek yoğunluklu protein kanallarından doğrudan geçmesine pasif taşıma
ortama hareketidir. denir.
• Geçiş kanal proteinleri aracılığı ile gerçekleşir. • Pasif taşıma; enerji harcanmadan gerçekleşir.

• Hücre zarından geçiş çift yönlü olabilir. • Taşıma, madde derişiminin fazla olduğu ortamdan az ol-
EDİTÖR YAYINLARI
duğu ortama doğru olur ve derişim eşitleninceye kadar de-
• Yalnızca canlı ortamlarda gerçekleşir. vam eder.
• Hem canlı hem de cansız hücrelerde görülür. Fakat kolay-
Ekzositoz laştırılmış difüzyon sadece canlı hücrelerde gerçekleşir.
• Geçiş için yoğunluk farkı önemli değildir. • Ortam sıcaklığının ve taşınacak maddenin derişim farkının

• Enerji (ATP) gereklidir. yüksek olması pasif taşımayı hızlandırır.
• Geçiş hücrenin dışına doğrudur. • Pasif taşıma difüzyon ve osmoz olmak üzere iki şekilde
gerçekleşir.
• Sitoplazmik keseciklerin hücre zarıyla birleşmesi şeklinde
gerçekleşir. a. Difüzyon
• Hücre dışına kütlesel atım vardır. • Moleküllerin hareket etme özelliğine dayanan bir yayılma
özelliğidir.
Endositoz • Moleküllerin çok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğru
• Geçiş için yoğunluk farkı önemli değildir. • geçişine denir.
İki ortam arasındaki yoğunluk eşitleninceye kadar devam
• Enerji (ATP) gereklidir. eder.
• Sadece canlı hücrelerde gerçekleşir.
• Geçiş hücrenin içine doğrudur. Basit Difüzyon

• Hücre zarının sitoplazma içine boğumlanması ile gerçek- • Suda çözünen mono- vitaminleri, gliserol, alkol
Gazlar, A, D, E, K
leşir. merler ve yağda çözü-
nen moleküller hücre
• Alınan maddenin cinsine ve boyutlarına göre farklı çeşitleri zarındaki lipit tabaka- Hücre
bulunur. sından ve porlardan di- dışı
• Hücre içine kütlesel alım vardır. rekt geçer.
• Basit difüzyonla madde

Hücre Zarlarından Madde Geçişleri geçişi fosfolipit molekül- Fosfolipit
tabakası
leri sayesinde gerçekle-
• Hücre zarının çevrelediği sitoplazmadaki maddelerin den- şir.
gesi, hücre zarının seçici geçirgenlik özelliği ile hassas bir • Basit difüzyonda taşıyıcı Hücre
şekilde kontrol edilir. proteinler kullanılmaz. içi
• Bu denge; hücre zarındaki lipit, protein ve karbohidratların • Basit difüzyon çift yön- Basit difüzyon
karmaşık etkileşimleriyle sağlanır. lüdür. Hücreye madde alınabildiği gibi hücreden dışarı
• Hücre zarından madde geçişleri: enerji gerektirmeyen pa- madde de atılabilir.

sif taşıma ve enerji gerektiren aktif taşıma olmak üzere iki- • Molekül büyüklüğü, yapısı, zardaki por sayısı, zarın yüzeyi
ye ayrılır. gibi faktörler difüzyon hızını etkiler.

Biyoloji 313