Page 316 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. Tema: Organizasyon

Pinositoz: • Tek hücreli canlılarda yapısal organizasyon hücre seviye-
• Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki sıvı molekül- sine kadardır.
lerin hücre zarında oluşan pinositoz cebiyle hücre zarına • Çok hücreli canlılarda belirli görevleri yapmak üzere farklı
alınmasıdır.
• Hücre çeperi bulunan canlılarda gözlenmez. yapıların organizasyonu (doku, organ, sistem) görülür.
• Hücre zarı içeri doğru çöker ve pinositik cep oluşur. Hücre • Yeryüzündeki canlı ve cansız varlıklar, belirli bir organizas-
zarı yüzeyi azalır. yon akışı içerisinde etkileşim halindedir.
• Hücre içerisine enzim ve hormonların alınması, suda çö- • Bu etkileşim, en küçük birim olan bireylerden başlayarak
zünmüş maddelerin alınması, bazı virüs ve antikorların
alınması pinositozla gerçekleşir. daha büyük ekolojik yapılara kadar devam eder.
EDİTÖR YAYINLARI
2) Ekzositoz • Tüm canlılar gibi insan vücudu da yapısal ve işlevsel orga-
nizasyonlara sahiptir.
Salgı ürünü
Hücre zarı
Organizasyon Düzeyleri
• Organizasyon, atomlardan başlayarak hücrelerin yapı taş-

Salgı kesesi larını oluşturur ve daha büyük yapılara uzanır.

• Zardan geçemeyecek kadar büyük olan maddelerin hücre • En temel birim atomdur. Atomlar kimyasal bağlarla mole-
dışına atılması olayıdır. külleri, moleküller ise makromolekülleri oluşturur.
• Hücre içinde üretilen salgılar ve aktif maddeler, enzimler, • Makromoleküller; proteinler, nükleik asitler ve polisakkarit-
hormonlar, süt, tükürük salgıları, oluşan atıklar ekzositoz ler gibi büyük moleküllerdir.
ile dışarıya boşaltılır.
• Ekzositozla salgı hücrelerinin salgıladıkları ürünler dışarı • Makromoleküller, hücre içindeki organelleri oluşturur (örne-
atılır. Örneğin pankreastan salgılanan insülin hormonun ğin; mitokondri, kloroplast).
kana verilmesi ekzositozla gerçekleşir. • Hücre, organizasyonun temel birimidir ve hücre içerisinde-
• Koful zarı, hücre zarı ile birleşir. Böylece hücre zarının yü- ki organeller çeşitli işlevleri yerine getirir.
zeyinde artış görülür.
• Hücre çeperi olan ve olmayan canlılarda görülür. • Doku, aynı veya farklı hücrelerin oluşturduğu yapıdır.
• Bu geçişin birçok özelliği endositozla benzerlik gösterir. • Organ, benzer işlevli dokuların bir araya gelmesiyle oluşur
• Enzimlerin görev yapması, ATP molekülünün kullanılma- (örneğin, mide).
sı, canlı hücrelerde gerçekleşmesi endositozla ortak olan • Sistem, birlikte çalışan organ grupları tarafından oluşturu-
özelliklerdir.
lur (örneğin; solunum, dolaşım sistemleri).
HÜCRE, DOKU, ORGAN VE SİSTEMLERİN • Organizma, tüm sistemlerin bir araya gelmesiyle oluşur ve
ORGANİZASYONU
• İnsan vücudu bir organizasyon sistemiyle işlemektedir. homeostazi sağlanır.

• Bu sistemdeki her bileşen, yapısal ve işlevsel olarak canlı • Bazı canlılar (süngerler ve sölenterler) basit organizasyon-
bütünlüğünü oluşturmaktadır. lara sahiptir ve gerçek doku, organ veya sistemlere sahip
Canlılık ve Organizasyon olmayabilir.
• Canlıların yaşamsal faaliyetlerini belirli bir sistem içinde • Ekosistem, popülasyonlar ve çevre unsurları arasındaki et-

gerçekleştirmesi organizasyon olarak adlandırılır. kileşimleri içerir.
• Canlılardaki organizasyon, atom ve molekülden başlar.

Hücrenin alt bileşenlerinin oluşturulması ve farklı görevler • Biyosfer; gezegen üzerindeki tüm organizmaları ve cansız
üstlenmesiyle devam eder. unsurları kapsar, karasal ile sucul ortamları içerir.

316 Biyoloji