Page 312 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. Tema: Organizasyon

Plastitler HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ
• Alg, bitki gibi ökaryot hücreli canlılarda plastitler bulunur. • Hücre zarından madde geçişleri, canlıların hayatta kalma-
• Plastitler, çeşitli pigmentler içerir. sı ve hücre görevlerinin yerine getirilmesi için son derece
önemlidir.
• Bitkilerin çiçek, tohum ve meyvelerine renk veren organel-
ler plastitlerdir. • Hücrenin sınırlarını belirleyen ve hücre içeriklerinin dış or-
tamdan ayrılmasını sağlayan hücre zarı; moleküllerin ge-
• Kloroplast, kromoplast, lökoplastın üçü de çift zarlıdır. çişini seçici olarak düzenleyip hücreye nelerin gireceğini,

Kloroplast: hücreden nelerin çıkacağını belirler.
• Alglerde, bitkilerin fotosentez yapan kısımlarında, öglena- • Bu nedenle hücrelerdeki iç dengenin korunmasında önemli
EDİTÖR YAYINLARI
da bulunur. R�bozom bir rol oynar.
T�lako�t
• Kendisine ait bir sıvıda Stroma Granum
(stroma) DNA, RNA, ri- DNA Hücre Zarı ve Madde Geçişleri
bozom ve ETS’si vardır. • Hücre zarı; hücreyi çevreleyen ve koruyan, hücreye yapı-
• Bitkide yeşil kısımla- Dış zar sal destek sağlayan ve hücre içindeki maddelerin denge-
sini sağlayan çift katlı lipit tabakasından oluşan temel bir
rında kloroplast vardır. İç zar bileşendir.
Bu nedenle yeşil renkli Kloroplast •
klorofil pigmenti taşır. Bu zar, küçük ve yüksüz moleküller ile yağ yapılı veya yağ-
da çözünen maddelerin kolayca geçmesine izin verirken
• Çekirdek kontrolünde DNA’sını eşleyerek sayısını arttırır. büyük, yüklü veya suda çözünen maddelerin geçişini sınır-
Görevi fotosentez yapmaktır. lar ve bu maddelerin geçişi için taşıma ve kanal proteinleri
• Kendi proteinini üretebilir. Bölünebilir, yer değiştirebilirler. gibi yardımcı yapılara ihtiyaç duyulur.
Işığın emildiği tilakoid zarları vardır. Bu zarlardan oluşan • Hücre zarı, besin maddelerinin hücre içine alınmasını ve
yapılara granum denir. atık ürünlerin dışarı atılmasını düzenleyerek hücrenin iç
• Fotosentezle besin ve oksijen üretir. dengesini korur. Ayrıca hücreler arasındaki iletişimi sağlar
ve iç ortamın düzenlenmesine yardımcı olur.
› 6CO + 6H O → Glikoz + 6O
2 2 2 • Madde geçişleri; molekül büyüklüğü, enerji gereksinimi,
Kromoplast geçiş yönü ve ortamlar arasındaki yoğunluk farklarına göre
sınıflandırılabilir.
• Fotosenteze yardımcı olur.
• Bazı bitkilerin meyvelerinde Difüzyon

bulunur. • Moleküllerin yüksek yoğunluklu ortamdan düşük yoğunluk-
• İçerdiği karoten (turuncu), lu ortama hareketidir.

ksantofil (sarı) ve likopen (kır- • Enerji (ATP) gerekmez.
mızı) pigmentleriyle yeşil dı- Kromoplast •
şındaki renkleri bitkiye verir. Hücre zarından geçiş çift yönlü olabilir.
• Pigmentlerine genel olarak karotenoid denir. • Geçen maddeler küçük boyutludur.
• Yardımcı proteinler görev almaz.

Lökoplast • Yoğunluk farkı kalmadığında geçiş sonlanır.
• Renk pigmenti içermez. • Canlı ortamlarda gerçekleşmesi zorunlu değildir.
• Nişasta, protein ve yağ depo-
lar. Ozmoz
• Bazı durumlarda (gün ışı- • Su moleküllerinin seçici geçirgen zardan geçişidir.
ğında) renk kazanarak diğer Lökoplast • Hücrelerde genellikle kanal proteinleri aracılığı ile görüle-
pigmentlere dönüşebilir. bilir.
• Bitkinin kök, gövde ve meyve gibi kısımlarında bulunur. • Cansız yapılarda da görülebilir.

312 Biyoloji