Page 303 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. Tema: Organizasyon

Nükleotitlerin Yapısı Yapısı
pH Nükleotitlerin
• Hücre içindeki enzimler genellikle nötr ortamlarda iyi ça- Ester bağı N O
Ester bağı
lışmakla birlikte özel pH derecelerine ihtiyaç duyan enzim NH
çeşitleri de vardır. O
NH
HO P O O N 2
N
̛ Örnek: Midede üretilen pepsin enzimi pH:2-2,5’ta, pank- Organik baz
Organik baz
reasta üretilen tripsin enzimi pH:8’de optimum çalışır. OH
Fosfat
Fosfat Glikozit bağı
Glikozit bağı
Enzim Yoğunluğu
• Ortamdaki enzimin yoğunluğu arttıkça tepkimenin hızı ar- OH H
Şeker
EDİTÖR YAYINLARI
tar. Tepkimeye giren substrat miktarı ve oluşan ürün miktarı Şeker
enzim miktarı arttıkça artar. Nükleotitlerin Y
Nükleotitlerin Yapı Birimleriapı Birimleri
Substrat Yüzeyi a) Organik Bazlar
• Enzimler substratın yüzeyinden etki etmeye başlar. Subst- • C,H,O ve N atomu taşırlar. Genel olarak iki çeşittir.
rat parçalandığında substratın toplam yüzey alanı artar ve 1) Pürinler: Çift kimyasal halkadan oluşur. Adenin (A) ve gu-
tepkime hızlanır. anin (G) dir.

Substrat Yoğunluğu 2) Pirimidinler: Tek kimyasal halkadan oluşur. Timin (T), sito-
• Substrat yoğunluğu arttıkça tepkime hızı artar. Ortamda zin (C), urasil (U) dir.
bulunan enzimlerin miktarı sınırlı olduğunda belirli bir dü- b) Şekerler
zeyden sonra tepkimenin hızı artmaz ve hızı sabit olur. • Beş karbonlu (Pentoz) şekerlerdendir.

Ortamın Su Miktarı • İki çeşittir. Riboz (R) ve deoksiriboz (D) dur.
• Enzimler su içinde çalışır. Ortamın su miktarı %15’in altına c) Fosforik Asit (P):
düştüğünde enzimler çalışamaz. • Kimyasal yapısı H PO ’tür.
• Bal, pekmez ve reçel gibi gıdalarda doğal ortamlarda bak- 3 4
Nükleotit Çeşitleri
teriler üreyemez. Bu gıdaların su oranı düşüktür. Nükleotit Çeşitleri
• Yapısındaki şeker çeşidine göre genel olarak iki büyük gru-
Kimyasal Maddeler ba ayrılır.
• İnhibitörler enzimlerin çalışmasını engelleyen kimyasal • Riboz şekeri taşıyanlara ribonükleotit, deoksiriboz şekeri

maddelerdir. taşıyanlara ise deoksiribonükleotit denir.
• Aktivatörler enzimlerin etkinliğini artırır.
DNA (Deoksiribo Nükleik Asit)
Enzimlerin Kullanım Alanları • Kalıtsal özellikleri genlerle sonraki yavrulara aktarır.
• Süt, ekmek, alkol, bebek gıdaları, meyve suyu, eczacılık, • Enzim çeşitlerinin üretimini kontrol ederek hücredeki hayat-
temizlik endüstrisinde kullanılır. sal olayları yönetir.
• DNA hayatsal olayları enzim sentezi üzerinden denetler.
Nükleik Asitler Enzim çeşitliliği gen çeşitliliğine bağlıdır.
• Canlılarda enerji üretimi, protein sentezi, hücre bölünme- • Bir hücrede üretilecek enzimlerin çeşidini ve miktarını aktif

si, üreme hücrelerinin oluşturulması gibi yaşamsal olaylar olan genler belirler. Enzim çeşitliliği aktif genlerin çeşitlili-
nükleik asitlerdeki bilgilerle kontrol edilir. ğine bağlıdır.
• Nükleik asitlerin yapı birimlerine nükleotit denir. Her nükleo- • DNA molekülündeki genetik kod diziliminin farklı olması,
titin yapısı organik baz, şeker ve fosfattan oluşur. üretilen proteinlerin farklı olmasını ve canlıların dış görü-
• Nükleik asitler çok sayıda nükleotit molekülünün bir araya nüşlerinin farklı olmasını sağlar.

gelmesi sonucunda oluşan polinükleotit yapıdaki molekül- • İki adet polinükleotit yapıda iplikten oluşur. İplikler birbirine
lerdir. bağlanırken sarmal yapı oluşur.

Biyoloji 303