Page 304 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. Tema: Organizasyon

• DNA’nın yapısında deoksiribonükleik asitler bulunur. • Kan oluşumunda etkili olurlar.
• DNA ipliklerinin yönleri birbirine terstir. • Pıhtılaşmada etkili olurlar. Bağışıklığın sağlanmasında gö-
• DNA’da adenin karşısında timin, guanin karşısında ise si- rev alırlar.
tozin bulunur. • Sindirime uğramazlar. Hücre zarından direkt geçebilirler.
• DNA’da nükleotitler birbirine fosfodiester ve zayıf hidrojen • Düzenleyici moleküllerdir, enerji verici olarak kullanılmazlar.
bağları ile bağlanır. Zayıf hirojen bağları oluşurken su açığa • Vitaminler yüksek sıcaklık, ışık, metaller, oksijen, asit ve
çıkmaz. A ile T arasında ikili, G ile C arasında üçlü zayıf baz gibi faktörlerle bozulabilir.
hidrojen bağı bulunur.
• Besinlerin vitamin değerini korumak için ;
› Pürin sayısı = Pirimidin sayısı
› Sebze ve meyveler mevsiminde taze olarak tüketilmelidir.
EDİTÖR YAYINLARI
• Replikasyon: DNA’nın kendini eşlemesine replikasyon denir.
› Vitaminler koyu renkli şişelerde saklanmalıdır.
Denatürasyon: DNA’nın yapısının bozulmasıdır.
› Marul, ıspanak gibi yeşillikler bıçakla kesilmemelidir.
RNA (Ribonükleik Asit) • Bitkiler ihtiyaç duydukları bazı vitaminleri sentezlerken in-
• RNA hücrede protein sentezinde görev yapar. sanlar ihtiyaç duydukları vitaminleri vücutlarında doğrudan
• RNA’daki bozulmalar yanlış bir protein sentezlenmesine üretemeyip dışarıdan hazır olarak alırlar.

neden olabilir, ancak sonraki nesillere bu özellik aktarıl- • Bazı vitamin çeşitleri dışarıdan provitamin olarak alınır.
maz. Tek ipliktir. Kendisini eşleyemez. Provitaminler deri, karaciğer veya bağırsakta vitamine dö-
• Ribonükleotit moleküllerinin fosfodiester bağları ile birleş- nüştürülerek kullanılır.
mesi sonucu oluşur. Vitamin Çeşitleri:
• Bütün RNA çeşitleri DNA tarafından sentezlenir. Bu olaya
transkripsiyon denir. Bu olay ile DNA’dan aldığı bilgiye göre • Vitaminler yağda ve suda çözünen vitaminler olmak üzere
protein sentezini gerçekleştirir. iki ana gruba ayrılır.
• mRNA dışında bütün RNA çeşitlerinde zayıf hidrojen bağı
bulunur. Adenin, guanin, sitozin, urasil organik bazları, ri- 1. Yağda Eriyen Vitaminler:
boz şekeri ve fosfat bulundurur. • Yağda eriyen vitaminler A, D, E ve K vitaminleridir.
1) mRNA: Bir proteinin sentezi ile ilgili genetik şifreyi DNA’dan • Bu vitaminlerin en önemli özelliği karaciğerde depolanma-
alarak ribozomlara taşır. mRNA’daki bozulmalar bir sonraki sıdır.
nesile aktarılmaz. Ancak bu nedenle yanlış protein sentezle- • Bu vitaminler depolandığından eksikliği çabuk hissedilmez.
nebilir veya istenen protein üretilemez. •
2) tRNA: mRNA’nın ribozoma getirdiği şifreye uygun olacak Fazlası zehir etkisi gösterebilir.
şekilde sitoplazmadan ribozoma amino asit taşır. Her tRNA A Vitamini:
ancak bir amino asit çeşidini tanır ve ribozoma taşır. • Vücudun büyümesi için gerekli olup günlük ihtiyacımız olan
3) rRNA: Ribozomun yapısına katılır. Amino asitlerin arasına A vitamini, bitkisel ve hayvansal besinlerden sağlanır.
peptit bağlarını kurar. Ribozom; protein (%45) ve rRNA (%55) • A vitamini organik çözücülerde çözünür.
moleküllerinden oluşur.
• A vitamini beta karotenden üretilir.
Vitaminler • Vücuda alınan besinlerden A vitaminin öncüsü karoten
• Vitaminler büyüme ve gelişmede rol oynarlar. (provitamin A) ince bağırsakta emilir. Karaciğerde A vita-
• Üreme olayında etkili olurlar (üreme hücrelerinin oluşumu). minine dönüştürülür.
• Dış ve iç iskeletin oluşumunda görev alırlar. • Karaciğerde, provitamin A; A vitaminine dönüştürülerek
kana verilir.
• Enzimlerin koenzim kısımlarını oluştururlar. • A vitamini eksikliğinde gece körlüğü, büyümede düzensiz-
• Vücut direncinin arttırılmasında etkilidirler. lik ve tavuk karası gibi rahatsızlıklar görülür. Fazla alındı-

• Her enzim kendine ait vitaminle aktifleştiğinden bir vitami- ğında ise zayıflama, saç dökülmesi, halsizlik gibi belirtiler
nin eksikliği başka bir vitaminle tedavi edilemez. açığa çıkar.

304 Biyoloji