Page 306 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 306
2. Tema: Organizasyon
ORGANİK MOLEKÜLLERİN TAYİNİNDE İnhibitörler: İnhibitörler, enzim aktivitesini azaltan veya tama-
KULLANILAN AYIRAÇLAR men durduran moleküllerdir. Kompetitif inhibitörler, substratla
yarışarak enzimin aktif bölgesine bağlanır. Nonkompetitif in-
Besinlerin içindeki organik moleküllerin tespitinin yapılabile-
ceği basit testler bulunmaktadır. Bu basit ama etkili testler, hibitörler ise enzimin farklı bir bölgesine bağlanarak enzimin
günlük yaşamda gıdaların kalitesini ve içeriğini analiz etmek konformasyonunu değiştirir ve aktivitesini düşürür.
için kullanılmaktadır. Bu sayede tüketilen yiyeceklerin besin Aktivatörler ve Koenzimler: Bazı enzimler, aktivatör veya
değerleri hakkında daha bilinçli kararlar alınabilir ve gıda gü- koenzim adı verilen moleküllerin varlığında daha aktif hale
venliği konusunda daha bilinçli olunabilir. gelir. Bu moleküller, enzimin aktif bölgesine bağlanarak veya
enzimin konformasyonunu değiştirerek aktivitesini artırabilir.
Organik Moleküllerin Ayıraçları İyonik Güç: Çözeltinin iyonik gücü, enzim ve substratın etki-
ve toksik maddelerin tespiti ile analizinde kritik rol oynar. YAYINLARI
• Besinlerdeki organik moleküllerin belirlenmesi, biyoloji ve leşimini etkileyebilir. Uygun iyonik güç, enzimin stabilitesini ve
kimya disiplinleri için önemlidir. Bu belirleme, ayıraç adı ve- aktivitesini artırabilir.
rilen moleküllerle yapılır. Su Aktivitesi: Enzimlerin etkin çalışabilmesi için belirli bir
• Ayıraçlar, tespit edilmek istenen organik moleküllerle etki- nem oranına ihtiyaçları vardır. Çok düşük veya çok yüksek
leşime girerek renk değiştirir ve böylece bu moleküllerin nem oranları, enzim aktivitesini olumsuz etkileyebilir.
varlığı tespit edilebilir. HÜCRE VE ALT BİRİMLERİ
• Gıda endüstrisinde nişasta içeriğini belirlemek için Lugol • Hücreler genel olarak hücre zarı, sitoplazma ve çekirdek
testi, protein içeriğini ölçmek için Biüret testi gibi ayıraçlar olmak üzere üç kısımdan meydana gelir. Hücre zarı, hücre-
yaygın olarak kullanılır. yi dış ortamdan ayıran ve hücre içi ile dışı arasındaki mad-
• Ayıraçlar ayrıca ilaç endüstrisinde ilaç bileşenlerinin saflı- de giriş çıkışını kontrol eden yapıdır.
ğını ve etkinliğini kontrol etmek, kozmetik sektöründe ise • Bütün hücre çeşitlerinde hücre zarı bulunur. Hücre zarının
EDİTÖR
ürün formülasyonlarının doğruluğunu ve kalitesini doğrula- yapısını, işleyişini açıklayan zar modeline akıcı-mozaik zar
mak için kullanılır. modeli denir. Bu zar modeline aynı zamanda Singer-Nicol-
• Çevre analizi ve atık yönetiminde de ayıraçlar, kirleticilerin son Zar Modeli de denir.
• Sitoplazma; hücrede metabolik olayların gerçekleştiği sıvı
• Atık su ve endüstriyel atıkların analizinde zararlı organik kısımdır.
bileşiklerin belirlenmesi ve izlenmesinde de ayıraçlar kul- • Çekirdek ise hücredeki bütün olayları yöneten merkezdir.
lanılır.
• Hücreler işlevlerine göre yapısal farklılıklar gösterirler.
ENZİM AKTİVİTESİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER • Hücreler yapısına göre ökaryot ve prokaryot olarak iki
grupta incelenir.
Sıcaklık: Enzimler, belirli bir sıcaklık aralığında en yüksek
aktiviteyi gösterir. Optimum sıcaklığın üzerinde veya altında
enzim aktivitesi azalır. Aşırı yüksek sıcaklık, enzimin denatüre Prokaryot Hücre Yapısı
olmasına ve işlevini kaybetmesine neden olabilir. • Prokaryot hücrelerin, çekirdek zarı ve zarlı organelleri bu-
pH: Her enzim, belirli bir pH aralığında en yüksek aktiviteyi lunmaz.
gösterir. Optimum pH değerinin dışındaki pH seviyeleri, en- • Prokaryot hücrelerde kalıtım materyali olan DNA, halkasal
zimin yapısını ve dolayısıyla aktivitesini olumsuz etkileyebilir. şekilde olup sitoplazma sıvısı içinde bulunur.
Substrat Konsantrasyonu: Enzim aktivitesi, substrat kon- • Prokaryot hücrelerin tüm yaşamsal faaliyetleri sitoplazma-
santrasyonunun artmasıyla genellikle artar. Ancak belirli bir da veya hücre zarındaki yapılarda gerçekleşir.
noktadan sonra, enzim molekülleri tamamen doyurulduğunda • Prakoryot hücrelerde sadece protein sentezinin gerçekleş-
aktivite sabit kalır (doğruluk sağlanmış olur).
tiği ribozom organeli bulunur.
Enzim Konsantrasyonu: Enzim miktarı arttıkça eğer yeterli • Prokaryotların hücre zarlarında solunum enzimleri yer alır.
substrat mevcutsa, enzim aktivitesi de artar. Substrat sınırlı
olduğunda, enzim miktarının artması aktiviteyi daha fazla ar- • Bakteriler ve arkeler prokaryot yapıdadır.
tırmaz. • Bakterilerin tutunmalarını sağlayan uzantılara pilus denir.
306 Biyoloji
