Page 298 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. Tema: Organizasyon

• Eksikliklerinde birtakım rahatsızlıklar görülür. Karbohidratlar
• Bir mineralin eksikliği başka bir mineralle giderilmez. • Karbon, hidrojen ve oksijen atomlarından oluşur.

• Mineraller sindirilmez ve minerallerden enerji elde edile- • Hücre zarının, nükleik asitlerin ve ATP’nin yapısına katılır.
mez. • Bazıları hücrede hücre solunumu ile enerji (ATP) üretimin-
• Potasyum, sodyum, klor, demir, çinko, iyot, flor ve kükürt de kullanılır.
vücudumuz için gerekli olan önemli minerallerdir. Monosakk
Monosakkaritler (Basit Şekerler) aritler (Basit Şekerler)
• Hücre zarındaki porlardan geçebilecek kadar küçüktür.
ORGANİK MOLEKÜLLER • Genel kimyasal formülleri (CH O) ’dir. (n= atom sayısı)
2
n
• Canlılar tarafından üretilen ve yapısında karbon atomu bu- • Sindirilemezler. Yapılarında glikozit bağı bulunmaz.
EDİTÖR YAYINLARI
lunan bileşiklere organik moleküller denir. • Bazı çeşitleri polimer bileşiklerin ve hücrenin yapısına katı-
• Organik moleküller sağlıklı büyüme, gelişme ve hücrelerin lırken, bazılarından hücre solunumu ile ATP üretilir.

enerji ihtiyacını karşılayabilmek için mutlaka besinlerle dü- • Kan ve doku sıvısında bulunur.
zenli olarak alınmalıdır. • Karbon atomu sayısına göre sınıflandırılır.
• Hücrede depolanmaz.
Organik Moleküller a) Pentozlar

• Organik moleküller; karbon atomları etrafında hidrojen, • Beş karbonlu şekerlerdir.
oksijen, azot gibi elementler ve alkol, karboksil gibi fonksi-
+
+
Riboz (C H O ): RNA, ATP, NAD , NADP ve FAD gibi orga-
yonel grupların bir araya gelmesiyle oluşan oldukça çeşitli 5 10 5
nik bileşiklerin yapısına katılır.
ve karmaşık yapılardadır. Bu moleküllerin yapısı, biyolojik
işlevlerini belirler. Deoksiriboz (C H O ): Ribozdan farklı olarak yapısında bir
5 10
4
• Doğal ve sentetik olarak üretilebilen organik moleküller, oksijen atomu eksiktir. DNA’nın yapısına katılır.
canlıların temel yapı taşlarıdır. b) Heksozlar(C H O )
6
6 12
• Karbohidratlar, proteinler, yağlar, nükleik asitler ve vitamin- • Altı karbonlu şekerlerdir.
ler gibi doğal organik moleküller hücrelerin yapısına katılır Glikoz: Hücre solunumunda en fazla kullanılan şeker çeşidi-
ve metabolizma gibi hayati süreçleri düzenler. dir.
• Büyük yapıları nedeniyle; lipitler, karbonhidratlar, proteinler Fruktoz: Bitkilerde üretilen şeker çeşitlerindendir.
ve nükleik asitler biyolojik makromoleküller olarak adlandı- Galaktoz: Memelilerin süt bezlerinde üretilir.
rılır. Bu makromoleküller, daha küçük birimler olan mono- Disakk
Disakkaritler (Çift Şekerler) aritler (Çift Şekerler)
merlerin bir araya gelmesiyle oluşan polimerlerden oluşur. • Genel formülü C H O ’dir. Suda çözünürler.
12 22
11
• Monomerlerin polimerlere birleşmesi (dehidrasyon) suyun • İki monosakkaritin glikozit bağı ile birleşmesi sonucunda
açığa çıkmasıyla gerçekleşen, enerji gerektiren ve enzim- oluşan şeker çeşitlerine disakkarit denir.
ler tarafından katalizlenen bir süreçtir. • Sindirilirler.Genel olarak disakkaritler üç çeşittir:
• Polimerlerin monomerlere ayrılması (hidroliz) ise su kulla- • Hücre zarından geçemezler. Yapı birimlerine ayrıldıktan

nılarak gerçekleşen ve dehidrasyonun tersi bir süreçtir. sonra kana ve hücre içine geçerler.
• Sindirim, hidrolizin en bilinen örneklerindendir. a) Maltoz (Arpa Şekeri)

• Bitkiseldir.
› Glikoz + Glikoz → Maltoz + H O
2
b) Sakkaroz ya da Sükroz (Çay Şekeri)
• Bitkiseldir.
› Glikoz + Fruktoz → Sakkaroz + H O
2
298 Biyoloji