Page 293 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

1. Tema: Yaşam

Ökaryotik Canlıların Sınıflandırılması • Tohumsuz bitkilerde, iletim demetleri basit yapılıdır veya
hiç yoktur. Kara yosunları, ciğer otları ve eğrelti otları gibi
Ökaryotik canlılar, biyolojik sınıflandırmada en geniş domaini
oluşturur ve dört ana âlem altında incelenir: protista, mantar- tohumsuz bitkiler genellikle nemli ortamlarda yaşar.
lar, bitkiler ve hayvanlar. Her âlem, kendine özgü yapısal özel- • Tohumlu bitkilerde çiçekler, meyveler veya kozalaklar bulu-
liklere ve yaşam stratejilerine sahip canlıları barındırır. nur ve bu yapılar bitkilerin üreme organlarıdır.

Protista Mantarlar
• Protistler, biyolojik çeşitlilik açısından zengin bir âlem olup • Bütün türleri heterotrof beslenir. Bazı türleri çürükçül besle-

genellikle mikroskobik boyutlarda olmalarına rağmen kolo- nirken, bazı türleri parazittir.
niler oluşturarak gözle görülebilir boyutlara ulaşabilirler. • Hücrelerinde kloroplast bulunmaz.
EDİTÖR YAYINLARI
• Amip, öglena ve paramesyum gibi protistler tek hücreliy- • Tek hücreli ve çok hücreli türleri vardır.
ken, yeşil, kırmızı ve esmer algler çok hücreli koloniler veya
organizmalar şeklinde yaşar. • Aktif hareket yetenekleri yoktur.
• Ökaryotik hücre yapıları, onları prokaryotlardan ayıran en • Kitin yapıda hücre duvarı bulundurur.
önemli özelliktir. • Mantarların ipliksi yapılarına hif denir. Hifler birleşerek mi-
• Protistlerin beslenme biçimleri çeşitlidir. Öglena ve algler selyum adı verilen yapıyı oluşturur.

gibi bazı protistler fotosentez yaparak kendi besinlerini üre- • Gerçek kök, gövde ve yaprak gibi yapıları yoktur.
tir, amip ve paramesyum gibi diğerleri ise heterotrof olarak
dışarıdan organik maddelerle beslenir. • Köksü yapılarına rizoid adı verilir.
• Bazı protistler, parazit olarak diğer organizmaların içinde • Hem eşeysiz hem de eşeyli çoğalırlar. Ortam şartlarına da-
veya dışında yaşar. yanıklı üreme hücrelerine spor denir.
• Hareket etmek için yalancı ayak, sil veya kamçı gibi hücre • Genelde oksijenli solunum yaparlar. Bazıları ise ihtiyaç hâ-
zarı uzantılarını kullanırlar. linde oksijensiz solunum ve fermantasyon da yapar.
• Genellikle eşeysiz üreme ile çoğalırlar ve denizler, tatlı su- • Depo maddeleri glikojendir.
lar, toprak ve çürüyen organik maddeler gibi çeşitli yaşam
alanlarında bulunurlar.
Şapka
Bitkiler
• Bitkiler, güneş ışığını kullanarak fotosentez yapan çok hüc-
reli canlılardır. Sap
• Fotosentez yoluyla ürettikleri oksijen, atmosferdeki oksijen
düzeyini dengeler ve bitkiler besin zincirinin birincil basa- Hif
mağında yer alır. Miselyum
• Bitkiler, kökleri aracılığıyla topraktan su ve mineralleri emer Mantarların İç Yapısı Mantarların Temel Yapısı
ve bu maddeleri iletim demetleri adı verilen taşıma kanalla- •
rıyla yeşil kısımlarına taşır. Mantarlar: Şapkalı Mantarlar, Maya Mantarları, Küf Mantar-
ları ve Parazit Mantarları olmak üzere dörde ayrılır.
• Fotosentez sonucu üretilen organik moleküller de kullanıla-
cak veya depolanacak yerlere iletilir.
• Bitkiler, tohumlu ve tohumsuz bitkiler olmak üzere iki ana Hayvanlar
gruba ayrılır. • Aktif hareket edebilme yetenekleri vardır (süngerler hariç).
• Tohumlu bitkiler, tohumun açıkta veya kapalı olmasına göre Bütün türleri heterotrof beslenir.
açık tohumlu ve kapalı tohumlu bitkiler olarak sınıflandırılır. • Sinir, duyu ve hareket sistemleri çoğu hayvan türünde var-
Kapalı tohumlu bitkiler, embriyo ve besin deposu ile kap- dır.
lanmış tohumlara sahiptir. Çiçekli bitkiler, tohumlu bitkiler • Hücre duvarı ve merkezi koful hücre yapısında bulunmaz.
örneğidir. Lizozom ve sentrozom hücre organellerine sahiptir.

Biyoloji 293