Page 291 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

1. Tema: Yaşam

• Adaptasyon (uyum), canlıların yaşadığı çevrede hayatta • Dünyada yaşayan tüm canlıları belli yöntemlerle sınıflan-
kalabilme ve üreme şansını artıran türe özgü kalıtsal özel- dırarak tanımak taksonominin temelini oluşturur. Bu işlevi
liklerin tümüdür. nedeniyle taksonomi, biyolojinin diğer alt dalları (alt disip-
• Örneğin bukalemunun bulunduğu zemine göre renginin linleri) arasında öncü konumundadır.

değişmesi, nemli bölge bitkilerinin terlemeyi artıran geniş • Tarihî süreçte canlıların birçok özelliği sınıflandırma ama-
yapraklarının olması, su kuşlarında ayak parmaklarının cıyla kullanılmaktadır. Günümüzde bu işlem akrabalık iliş-
perdeli yapıda olması adaptasyondur. kilerine göre yapılmakta ve bu sınıflandırma sistemi doğal
(modern = filogenetik) sınıflandırma olarak adlandırılmak-
Virüsler tadır. Bu kapsamda canlıların morfolojik, anatomik, fizyolo-
• Virüs Latince “zehir ” anlamına gelir. Virüslerin canlı mı jik, genetik vb. birçok özelliğinden yararlanılır.
EDİTÖR YAYINLARI
cansız mı olduğu tartışma konusudur. • Canlılar yedi hiyerarşik kategori içinde incelenir. Üst basa-
• Virüsler, önceden yapılmış canlı hücre tanımına tam olarak mak alt basamağı kapsar.

uymaz. Cansız ile canlı arasında kalan bir yapıdadır. Alem
• Prokaryot ve ökaryot yapılı hücrelere oranla çok daha kü- • Alemden türe doğru gidildikçe:
çüktür ve daha basit yapılıdır. Şube
› Ortak özellik sayısı artar.

SINIFLANDIRMADA TEMEL YAKLAŞIMLAR VE Sınıf › Benzer gen ve protein sayısı
artar.
MODERN SINIFLANDIRMA Takım › Birey sayısı azalır.
• Yaşayan, nesli tükenmekte olan veya nesli yok olmuş can-
lıları belirli bir düzene göre gruplandırmaya sınıflandırma Aile (familya) › Homolog organ sayısı artar.
denir. › Analog organ sayısı azalır.
• Canlıları sınıflandıran bilim dalına sistematik (taksonomi) Cins › Çeşitlilik azalır.
adı verilir. Taksonomi ile uğraşan bilim insanlarına takso- Tür
nomist denir.
• Sınıflandırma bilimi çeşitli alt dallardan oluşur ve bu alt dal-
Sınıflandırmanın Amacı ve Faydaları lar canlıları gruplar halinde inceler.
• Canlıları sınıflandırarak doğayı daha kolay anlaşılır hale • Cinsleri aynı olan canlıların familya, takım, sınıf, şube ve

getirmek, alemleri kesinlikle aynıdır. Türleri aynı ya da farklı olabilir.
• Canlıların isimlendirilmesiyle bilim insanları arasında ileti- İkili ( Binomial ) Adlandırma Sistemi
şim ve dil birliği sağlamak, •
• Canlı hakkında bilgi toplarken zaman kaybını en aza indir- Sınıflandırma basamaklarından sadece tür iki adla adlan-
dırılır.
mek, › Tür Adı = Cins Adı + Tanımlayıcı Ad
• Nesli tükenen canlılar ile yeni türleri karşılaştırmak, akraba-

lık derecelerini belirlemek, yeni bulunan türlerin tanımlan- • Tür adında sınıflandırma basamakları açısından cins adı
masını ve adlandırmasını sağlamak, bir anlam ifade eder. Cins adı aynı olan türler aynı cins içe-
• Ekolojik ve ekonomik kaynakları tespit etmektir. risinde yer alır. Ancak tanımlayıcı ad benzerliğinin hiç bir
anlamı yoktur.

Biyolojik Sınıflandırma Sistemi › Felis leo → Aslan
• Biyolojide canlıların benzerliklerine, farklılıklarına ve akra- › Felis domesticus → Ev kedisi
balık derecelerine göre belirli gruplara ayrılması sınıflandır- • Felis leo ve Felis domesticus aynı cinse ait türlerdir.
ma yoluyla yapılmaktadır. › Morus nigra → Kara dut
• Her bir sınıflandırma kategorisinde yer alan belirli ortak › Pinus nigra → Kara çam
özelliklere sahip canlı grubuna takson, canlıları sınıflandır-
mak için gerekli olan tüm ilke ve ölçütleri belirleyen bilim • Morus nigra ve Pinus nigra türlerindeki nigra benzerliği
dalına ise taksonomi denir. önemsizdir.

Biyoloji 291