Page 142 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

1. Tema: Sözün İnceliği

EDEBİYAT ATÖLYESİ - 2AT ATÖLYESİ - 2
EDEBİY ŞİİR
1. METİN 2. METİN • Duygu, hayal ve düşüncelerin bir düzene bağlı olarak çeki-
Güneş Sistemi’nin dışındaki Evin üst katındaki bir odada ci, etkileyici bir dil ve ahenkli mısralar içinde aktarıldığı yazı
gezegenler ötegezegen ola- kendi kendine yaşayan, yal- türüne şiir denir.
rak adlandırılır. 1990’lardan nız ara sıra kavga etmek için • Şiir; anlatımındaki yoğunluk, anlam zenginliği, hayal ve
beri dört binden fazla ötege- dışarı çıkan Fikret bir gece imge bakımından düzyazıdan ayrılır.
zegen keşfedildi ve hâlâ da babasını yanına çağırdı. Hiç • Şiirde anlatılmak istenen düşünce çoğu zaman dolaylı yol-
yenileri keşfedilmeye devam mukaddeme yapmadan: larla okuyucuya sunulur. Bu nedenle çağrışım ve hissettir-
ediliyor. — Ben evleniyorum baba, me kavramları bu türde çok önemlidir.
Ötegezegen araştırmalarının dedi.
temel amaçlarından biri Dün- Ali Rıza Bey şaşırdı. Fakat ŞİİRLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
ya’nın dışında da canlıların pek fazla telaş göstermedi.
yaşayıp yaşamadığını tespit Nazım Birimi
etmek. Bu konuda bir fikir — Öyle mi çocuğum? Allah • Şiiri oluşturan mısra kümelerine nazım birimi denir. Mısra,
edinmek için odaklanılan ilk mesut etsin, dedi. beyit, dörtlük, bent gibi yapı unsurlarının her biri birer na-
şeyse bir ötegezegende sıvı — Sana danışmadan böyle zım birimidir.
suyun var olup olmadığı. bir karar verdiğim için belki
de bana kızacaksın...
Çünkü Dünya’da bildiğimiz — Bu sitemin doğru değil YAYINLARI
Mısra (Dize): Ölçülü ve anlamlı, bir satırlık nazım birimidir.
hâliyle yaşamın temelinde Ali Rıza Bey acı bir gülümse- Dize, şiir türündeki metinlerin en küçük nazım birimidir.
sıvı su vardır. Bir gezegenin me ile: \ Söylesem tesiri yok, sussam gönül razı değil
yüzeyinde sıvı su bulunabil- — Kızmak mı? Niçin kıza-
mesi için etrafında dolandığı yım çocuğum? Benim senin Beyit (İkilik): Aynı ölçüde olan, anlamca bir bütünlük oluş-
EDİTÖR
yıldızına uzaklığının belirli üstünde bir hakkım yok ki... turan ve iki dizeden oluşan nazım birimidir. Genellikle divan
bir aralığın içinde olması ge- dedi. şiirinde kullanılan nazım birimidir.
rekir. \ Yâ Râb bela’yı aşk ile kıl âşinâ meni
Fikret kaşlarını çattı:
Yıldızına çok yakın yörün- Bir dem belâ-yı aşkdan etme cüda meni
gelerde dolanan gezegen- baba... Bent: Bir şiiri oluşturan aynı ölçüye sahip üçer, beşer, altışar
ler aşırı sıcak, yıldızına çok vb. mısralık birimlerin her biridir.
uzak yörüngelerde dolanan — Sitem etmiyorum... Haki-
gezegenlerse aşırı soğuktur. kati söylüyorum... Ben artık \ Monna Rosa, siyah güller, ak güller
Bir yıldızın etrafındaki bölge- fukara oldum... Bütün hakla- Geyvenin gülleri ve beyaz yatak
Kanadı kırık kuş merhamet ister
de yer alan gezegenlerin yü- rım gibi babalık hakkımı da Ah, senin yüzünden kana batacak
zeyinde sıvı su bulunma ihti- kaybettim... Mademki senin Monna Rosa, siyah güller, ak güller
mali varsa o bölgeye yıldızın saadetine temine kadir de-
yaşanabilir bölgesi denir. ğilim... Ne istersen yapmak Dörtlük: Aynı ölçüde olan, anlamca bir bütünlük oluşturan ve
hakkındır çocuğum...
dört dizeden oluşan nazım birimidir.
Aşağıdaki tabloyu, okuduğunuz bu metinlere göre işaret- \ Dost dost diye nicesine sarıldım,
leyiniz. Benim sadık yârim kara topraktır.
1. metin 2. metin Beyhude dolandım boşa yoruldum,
Bir bilgi aktarmak, öğretmek amacıyla Benim sadık yârim kara topraktır
yazılmıştır.
Bir olay, kurmaca biçiminde tasarlana- Şiirin Anlam Özellikleri
rak aktarılmıştır.
Yazar, hayal gücünü kullanarak yaz- Tema: Bir şiirde kafiye, nazım birimi, nazım türü, söz sanatları
mıştır. gibi unsurlar arasında anlamsal ve yapısal bağlantının kurul-
ması sonucu ortaya çıkan düşünce veya iletiye tema denir.
Sanatsal metindir.
Tema, çoğunlukla bir duyguya ya da soyut bir kavrama işaret
Terim anlamlı sözcüklere yer verilmiş. eder.

142 Türk Dili ve Edebiyatı