Page 139 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

1. Tema: Sözün İnceliği

• Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur. 1. TEMA ÖĞRENME İÇERİKLERİ
1. TEMA ÖĞRENME İÇERİKLERİ
X Örnekler
\ Raporda a’dan z’ye her şey yazılıydı. EDEBİYAT NEDİR?
\ Türkçede -lık’la yapılmış sözler oldukça fazla.
• Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için Edebiyat; bir duygu, düşünce, hayal, olay veya durumu dil ara-
cılığıyla, estetik bir tarzda ve etkili bir şekilde yazılı veya sözlü
kullanılır.
biçimde anlatan sanat dalıdır. Edebiyatın temel malzemesi dil,
X Örnek hitap ettiği ise insandır. Arapçadan dilimize geçmiş olan ede-
\ Bir ok attım karlı dağın ardına biyat kelimesinin Türkçemizdeki karşılığı “yazın”, Batı dillerin-
Düştü m’ola sevdiğimin yurduna deki karşılığı ise “literatür”dür.
El yanmazken ben yanarım derdine
EDİTÖR YAYINLARI
Engel aramızı açtı n’eyleyim Şiir, roman, hikâye, masal, tiyatro gibi türler edebiyat eseri
veya edebî eser niteliği taşıyan türlerden bazılarıdır. edebî
UYARI-1: Sonunda 3. tekil şahıs iyelik eki bulunan özel ada, eserlerin ortak özelliklerini şöyle sıralamak mümkündür:
bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti
konmaz. • Edebî eserlerde gerçeklik olduğu gibi değil hayal gücü ve
kurmaca yoluyla değiştirilerek, farklı bir formda yeniden ya-
X Örnekler ratılarak anlatılır.
\ Muş Ovamızdaki tarım faaliyetleri durduruldu.
\ Çanakkale Köprümüzün destansı duruşu tartışılamaz. • Edebî eserin amacı bilgi vermek değil estetik bir zevk ya-
şatmak veya okuyucuyu, dinleyiciyi bir kurmacanın içinde
yaşatmaktır.
UYARI-2: Kurum, kuruluş, kurul, oturum ve iş yeri adlarına
gelen ekler kesmeyle ayrılmaz. • Edebî eserler, insanın duygularına hitap ettiği için çok uzun
süre kalıcılığını korur ve genellikle evrensel bir nitelik taşır.
X Örnekler
\ Türk Dil Kurumuna, şikâyetlerimizi bildirdik. • Edebî eserlerde hayal, imge, söz sanatı ve kurmaca gibi
\ Bakanlar Kurulunun kaldırılması kesinleşti. yollarla etkileyici bir üslup kullanılır.
ŗ NOT • Edebî eserlerde kullanılan dil, konuşma dilinden farklıdır.

¡ Ek getirildiğinde Avrupa Birliği kesme işareti ile kul-
lanılır.
X Örnek
\ Avrupa Birliği’ne üyelik konusunda, bazı kriterleri Günlük dil (Konuşma dili) Edebî dil
gerçekleştirmemiz gerekiyor. İletiler, doğrudan ve bir çır-
İletiler yani anlatılmak iste-
nen duygu ve düşünceler pıda anlaşılmayabilir; anlam
• Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan açık ve kolay anlaşılabilir şe- çoğunlukla derindedir. İleti-
sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz. kilde ifade edilir. nin anlamı, düşünülerek ve
yorum yapılarak ortaya çıkar.
X Örnekler
\ Türkçe (Türk-çe) Türkçenin (Türk-çe-nin)
Kelimelerin genellikle gerçek Kelimelerin yan ve mecaz
y.e. y.e. ç.e.
\ Türkçü (Türk-çü) Türkçülük (Türk-çü-lük) anlamlarına yer verilir. anlamlarına yer verilir.
y.e. y.e. y.e.
\ Asyalı (Asya-lı) Asyalıdan (Asya-lı-dan)
y.e. y.e. ç.e. İletişim dili olduğu için ge- Cümleler uzun, karmaşık ve
nellikle kısa cümlelere yer üst düzey bir söyleyişle oluş-
\ Aliler (Ali-ler) Alilerin (Ali- ler - in )
verilir. turulur.
çokluk e. çokluk e ç.e.

Türk Dili ve Edebiyatı 139