Page 134 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

1. Tema: Sözün İnceliği

Soru İşareti (?) \ Eyvah, paralar hiç oldu! İçim acıyor dostlar!
• Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur. • Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.

X Örnekler X Örnekler
\ Tüm insanlar aynı özelliklere mi sahiptir?
soru eki \ Ey yüce kişi! Sana yoksulluk ve hastalık iyidir.
\ Tekrar buralara ne zaman geleceksiniz? \ Ya Rab, insanoğullarından çektiğim yeter!
soru sözcüğü
\ Romanın hangi kısmını siz incelediniz? \ Bir çığlıktır koptu: Bey’e haber verin! Bey’e haber verin!
soru sözcüğü ŗ NOT
• Soru anlamı taşıyan ancak soru eki veya sözü içermeyen Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden
EDİTÖR YAYINLARI
cümlelerin sonuna konur. ¡ hemen sonra konulabileceği gibi cümlenin sonuna
X Örnekler da konulabilir.
\ Usulünce öğrencinin yanına yaklaştı: X Örnekler
\ Çocuklar, sessiz olun! (doğru)
— Sınıfın? \ Çocuklar! Sessiz olun. (doğru)
\ Polis memuru delikanlıya dönerek:

— Adınız? • Alay, kinaye, küçümseme anlamı kazandırılmak istenen
• Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, sözden hemen sonra ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.
tarih vb. durumlar için kullanılır.
X Örnekler X Örnekler
\ Edebiyat tarihinde Yunus Emre’nin (1240? - 1320) yeri tabi \ Sınıfının en zeki (!) öğrencisiymiş.
ki tartışılamaz. \ Futbolcu o kadar hızlı ki (!) saha ona küçük geliyor.
\ Hızlı trenle Ankara-Samsun arasının 1,5 saate (?) ineceği
söyleniyor. Kısa Çizgi (-)
Önemli Bilgi • Satıra sığmayan sözcükler bölünürken satır sonuna konur.

• “mı/mi” soru ekini alan yan cümle, temel cüm- X Örnekler
lenin zarf tümleci olduğunda cümlenin sonuna \ Sabahın erken saatlerinden beri yağan kardan dola-
soru işareti konmaz. yı yollar kapandı.
X Örnekler \ Gülümseyen insan, çevresi için sonsuz bir mutluluk kay-
\ Karlar erimeye başladı mı yaylalara göçler baş- nağı olur. Onların yüzüne baktıkça içi açılır sevdikleri-
lar. nin. Onları görmek, gece yıldızları görüp onların bize göz kır-
\ Pandemi son buldu mu güzel bir tatile çıkarız pışlarına sevinmek gibidir.
beraber. • Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için
• Soru anlamı taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur,
soru işareti en sona konur. bitişik yazılır.
X Örnekler Örnekler
\ Mahallenin tenha köşelerinde mi oturuyor, mey- X
dana yakın mı? \ Hamdullah -sınıfın en yaramazı - tahtanın önünde olmadık
\ Televizyondan mı, tabletten mi, bilgisayardan mı ara söz
takip ediyordunuz? hareketler yaptı.

\ Oktay Sinanoğlu, bilim dünyasında pek çok alanda
Ünlem İşareti (!) -Türkçenin korunması da dâhil - öncü oluyor, ödüller alıyor.
• Sevinç, acı, korku, şaşma gibi duyguları bildiren cümle ara söz
veya ifadelerin sonuna konur.
\ Alacakları parayla neler yapacaklarını düşünürken ayıların
X Örnekler kralı -postundan iki kürk çıkacak kadar iriydi - aniden karşı-
\ Vah vah! Son sınıfta okulu bırakmak zorunda kalmış. ara cümle
larına çıkıvermiş.

134 Türk Dili ve Edebiyatı