Page 132 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

1. Tema: Sözün İnceliği

• Özne olarak kullanıldıklarında “bu, şu, o” zamirlerinden Noktalı Virgül (;)
sonra konur.
X Örnekler • Cümle içinde virgülle ayrılmış tür ve takımları ayırmak için
konur.
\ O, uzun yıllar mektuplaştığım değerli bir arkadaşımdı.
\ Bu, bulunduğu sırça köşkte acaba mutlu muydu? X Örnekler
• Kitap, dergi vb.nin künyelerinde yazar, eser, basımevi vb. \ Elma, portakal, mandalina kışın; karpuz, kavun yazın yetiş-
tirilir.
maddelerden sonra gelir. \ Ses, vurgu, tonlama söyleyiş; yazım, noktalama, ses olay-
X Örnekler ları yazıyla ilgilidir.
\ Arif Nihat Asya, Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor, Ötüken Yayın- •
ları, Ankara, 2005� Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden
EDİTÖR YAYINLARI
\ Mehmet Kaplan, Kompozisyon, Hisar Dergisi, İstanbul, ayırmak için konur.
1972� X Örnekler
\ Sınıfındaki arkadaşlarından Elif’i, Ahmet’i çok seviyor;
Virgülün Kullanılmadığı Yerler Eray’dan, Ayşe’den pek hoşlanmıyordu.
\ Akıl bir meşaledir, kör için gözdür; ölü vücut için can, dilsiz
• “Ve, veya, yahut, ya...ya” bağlaçlarından önce de sonra da için sözdür.
virgül konmaz.
X Örnekler • İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan cümle-
\ Mağazaya girdi ve dakikalarca orada kaldı. lerde özneden sonra noktalı virgül konulabilir.
\ Mitler geleneksel olarak yayılan veya toplumun hayal X Örnekler
gücüyle değişen halk hikâyeleridir. \ Tanzimat tiyatrosu; tiyatro tekniği bakımından zayıf, gele-
\ Ya bu deveyi güdersin ya bu diyardan gidersin. nekçi, acemice bulunuyordu.
\ Yaylı arabalarda yahut at sırtında ayrı ayrı yollara dağıl- \ Söz; bir gazeteye, bir kitaba geçerse düşünce saptanmış
maya başladık. olur, bütün dünyada okunur.
• Tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz.
X Örnekler İki Nokta (:)
\ Hem ağlıyor hem konuşuyordu.
\ Prenses gerek güzelliği gerek boyu posu bakımından • Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur.
diğerlerinden daha ilerideydi. X Örnekler
\ Korku, insanın ister fiziksel ister düşünsel yolla olsun bir \ Sözcük türlerini yazalım: isim, zamir, sıfat, zarf, edat, bağ-
çeşit korunma direnişidir. laç, ünlem.
• Cümlede pekiştirme ve bağlama görevinde kullanılan “da/ \ Bağlama yörelere ve boyutlarına göre değişik isimlerle anı-
de” bağlacından sonra virgül kullanılmaz. lır: kopuz, cura, çöğür, tambura, divan sazı...

X Örnekler • Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur.
\ Gel de şimdi bu şiirin geçişine bakma!
X Örnekler
\ Bunu alsan da almasan da bir şey fark etmez. \ Bu sözlerinden şunu çıkarmalıyız: İnsan güzel görür ve
\ Ülkedeki toplumsal sorunlardan biri de kadına yönelik şiddet- güzel düşünürse hayatından lezzet alır.
tir.
• Metin içinde “-ınca/-ince” anlamıyla zarf fiil görevinde kul- \ İnsanlarda ortalama uyku süresi dönemlere göre farklılık
gösterir: Yetişkinlerde 6-8 saat, çocuklarda 10-12 saattir.
lanılan “mı/mi” ekinden sonra virgül konmaz.
X Örnekler • Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözcükler-
\ O gülmedi mi kendimi kötü hissediyorum. (gülmeyince) den sonra konur.
\ Kimi insanlar vardır, yanınızda oldular mı asla korku nedir X Örnekler
bilmezsiniz. (olunca) \ Hz. Âdem:
• Şart ekinden sonra virgül konmaz. — Yüz, utanma ve hayâ yeridir; senin yüzde yerin yoktur,

X Örnekler dedi.
\ Razı olursa ben de onun istediği kırk değneğe razı olurum. O şahıs:
\ Efendimiz gelirse bunu ona verirsiniz. — Ben gelince utanma ve hayâ gider, dedi.

132 Türk Dili ve Edebiyatı