Page 137 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

1. Tema: Sözün İnceliği

• Alıntıların aktarıldığı eseri, yazarı veya künye bilgilerini
Önemli Bilgi
göstermek için kullanılır.
• Tırnak içine alınan sözlerden sonra gelen ekleri ayırmak X Örnekler
için kesme işareti kullanılmaz. \ Türk milletine çok yakışan bu ülkü, onu bütün beşeriyette
X Örnekler hakikî huzurun temini yolunda, kendine düşen medeni
\ Yahya Kemal’in “Aziz İstanbul”unu okudum. vazifeyi yapmakta, muvaffak kılacaktır. (Nutuk)
\ Şeyhî’nin “Hüsrev ve Şirin”i; Mercimek Ahmet’in “Kâbusnâ- \ Vatanı korumak, çocukları korumakla başlar. (Mustafa
me”si II. Murad Devri’nde yazılmıştır. Kemal ATATÜRK)
\ İlim ilim bilmektir / ilim kendin bilmektir. (Yunus Emre)
Tek Tırnak İşareti (‘ ’) \ Suçu ne ki kara çalmış / O gözlerin binasına (Saraçoğlu,
• Tırnak içinde verilen cümlenin içinde yeniden tırnağa alın- 1999: 119)
EDİTÖR YAYINLARI
ması gereken bir sözü, ibareyi belirtmek için kullanılır. • Alıntılarda alınmayan sözcük veya bölümlerin yerine kulla-
nılan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir.
X Örnekler
\ Galileo, “Güneş çok büyüktür ve ‘24 saat’ dolanım yapması X Örnek
olanaksızdır. Oysa daha küçük olan Dünya’nın hareketi \ (...) Yiğitler, bir savaş düzeni içinde vuruşmaya başlarlar,
mümkündür.” demiştir. sonunda hakemler, en çok isabet almış tarafı yenilmiş
\ Ödevim için Cemal Süreya’nın “Sevda Sözleri şiir kitabın- sayarak çatışmayı durdururlar. (...) Bu olaydan sonra, cirit
daki ‘Üvercinka’ bölümünün şiirlerini” çıktı aldım. bir oyun, bir spor olarak yayılır.
• Özel veya cins isme ait ek, ayraçtan önce yazılır.
Yay Ayraç ( ) X Örnekler
• Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan \ Halikarnas Balıkçısı’nın (Cevat Şakir Kabaağaçlı) eserle-

ek bilgiler için kullanılır. rinde denizin kokusu saklıdır.
\ Yeni Ay dergisinin (1972-1974) çıkışına kadar da Papirüs,
X Örnekler Yeni Dergi ve Halkın Dostları’nda göründü.
\ Dışarıda paçavralarını sırtına geçirdi (Pabuçları daha yıllar • Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı katmak için
önce çürüyüp gitmişti.), çulu omuzlarına atıp daha o gece
Cantal’i güney yönünde terk etti. kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır.
X Örnek
\ Yetişkin bir insanın söz varlığı (kelime haznesi) aile çevresi \ Her şeyin en doğrusunu (!) biliyormuş.
dışındaki ilişkilerinden etkilenir.
• Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını
ŗ NOT
göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır.
¡ Yay ayraç içinde bulunan ve yargı bildiren anlatımla- Örnek
rın sonuna uygun noktalama işareti konur. X
\ Su Kasidesi adlı eser 1496(?) yılında doğan Fûzûli’ye aittir.
X Örnek
\ Minderin üstünde ıslak, buruşuk bir mendil • Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra
(Demek ki annem ağlamış�) vardı. kapama ayracı konur.
• Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketleri- X Örnekler
ni, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır. \ 1) \ I) \ A) \ a)

X Örnekler 2) II) B) b)
\ MONTİYE — (Hiddetle) Cüret istemez. Göstereceğin şid- Köşeli Ayraç ( [ ] )
dete göre cezan çoğalır. • Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay

MEHMET — (Alayla) Siz harp esirlerini suçlular gibi mi ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır.
cezalandırırsınız?
X Örnekler
\ MUSTAFA — (Babasının önünde yere kapanır.) Emriniz \ 20. yüzyılın önemli sihirbazlarından Kalanag [ asıl adıyla
başüstüne hünkârım. Helmut Ewald Schreiber (Helmut İvald Şıraybır) ], illüzyon
gösterileri sırasında gaz lambalarını kullanmıştır.
KANUNÎ — (Oğlunun önünde durur, yüzünde yumuşak
çizgiler belirmiştir.) Eh artık bir baba oğul gibi \ Yalnızca insanlara özgü olan doğuştan getirilen dil yetisi
konuşabiliriz. evrensel dil bilgisinin ilkelerini taşır [ Chomsky (Çomski),
1988 ]�

Türk Dili ve Edebiyatı 137