Page 120 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 120
1. Tema: Sözün İnceliği
• Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle baş- • Büyük harflerle yapılan kısaltmalara ek getirileceği zaman
larken belirli bir tarih bildirmeyen ay ve gün adları küçük kısaltmanın okunuşu dikkate alınır ve getirilen ek kesme
harfle başlar: işaretiyle ayrılır. Harfler arasına nokta konmaz:
\ 18 Mart 1915, 8 Eylül 1986 Cuma günü, 30 Aralık 2000... \ TRT’nin, TRT’ye, TDK’nin, TBMM’de, THY’nin...
\ Önümüzdeki ay, salı günü geliyorlar. / Okullar haziran ayı- UYARI: Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T.
nın ikinci haftası tatile giriyor. (Türkçe) kısaltmalarının dışında, büyük harflerle yapılan kısalt-
• Kurum, kuruluş, kurul, fakülte, üniversite, kanun, tüzük ve malarda harfler arasına ve kısaltmanın sonuna nokta konmaz.
yönetmelik sözcükleri ile ifade edilen unsurların asılları • Özel isim veya ünvan olan bir kelime birkaç harfle kısal-
kastedildiğinde bu sözcükler büyük harfle başlar: tılıyorsa yalnız ilk harfi büyük olur ve kısaltmanın sonuna
\ Bu yıl Meclis tatile erken girdi. (TBMM) nokta konur:
UYARI: Özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük ya-YAYINLARI
\ 2317 sayılı Kanun üzerinde bazı değişiklikler yapıldı. \ Prof. Ali Bey, Alb. Hakan, Alm. , Kurtuluş Mah. , Gökbayrak
Sok. ...
UYARI: Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle • Özel isim olmayan kelimelerin kısaltmaları küçük harfle
başlar ve yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılmaz: başlar ve sonuna nokta konur:
\ Türk, Türkleşmek, Türkçe, Türkçü; İstanbul, İstanbullu... \ çev. (çeviren), bk. (bakınız), ed. (edebiyat), fiz. (fizik), sf.
(sıfat)
UYARI: Para birimleri, özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri UYARI: Küçük harflerle yapılan ve sonunda nokta bulunan
cümle içinde büyük harfle başlamaz: kısaltmalara ek getirileceği zaman kelimenin okunuşu esas
\ Bu ürünleri lira üzerinden ihraç ediyoruz. alınır ve ek kesme işareti ile ayrılmaz. Küçük harflerle yapı-
\ Seni ve onu bu akşamki toplantıda görmek istiyorum. lan ve sonunda nokta kullanılmayan kısaltmalara ek getirile-
ceği zaman da kelimenin okunuşu esas alınır ancak burada
UYARI: Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimeler- ek, kesme işaretiyle ayrılır:
de sadece özel adlar büyük harfle başlar: \ vb.leri (ve benzerleri), yy.dan (yüzyıldan), Alm.yı (Alman-
• EDİTÖR
\ Brüksel lahanası, Antep fıstığı, Hindistan cevizi, Van kedisi, cayı), İng.de (İngilizcede)...
Maraş dondurması... \ kg’dan (kilogramdan), cm’nin (santimetrenin)...
• Üs işaretli kısaltmalara ek getirileceği zaman üs işaretinin
okunuşu dikkate alınır. Bu tür kısaltmalarda gelen ekler
zıldığında “ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de” sözleriyle “mı, mi, kesmeyle ayrılmaz:
mu, mü” soru eki küçük harfle yazılır. Özel adın tamamı büyük \ cm e (santimetreküpe), m ye (metrekareye), 6 ten (altı
4
2
3
yazıldığında söz konusu sözcükler de büyük yazılır: üssü dörtten)...
\ Savaş ve Barış, Vatan yahut Silistre, Turfanda mı Turfa
mı?... Sayıların Yazımı
\ SAVAŞ VE BARIŞ, VATAN YAHUT SİLİSTRE, TURFANDA • Sayılar rakamla yazılabileceği gibi; saat, para tutarı, istatis-
MI TURFA MI?... tik verileri, ölçüm sonuçları dışındaki durumlarda yazıyla da
yazılabilir. Ancak saatler ve dakikalar metin içinde yazıyla
İkilemelerin Yazımı da yazılabilir:
İkilemeler ayrı yazılır ve ikilemeyi oluşturan sözcükler ara- \ Ayın on dördüncü günü, elli soru, iki yıl sonra...
sına hiçbir noktalama işareti konmaz:
\ yüz yüze, bata çıka, koşa koşa, eğri büğrü, doğru dürüst, \ 10 kilogram, 100 metre kumaş, 12.000.000 lira, 12.35, on
ikiyi otuz beş geçe...
aşağı yukarı, yalan yanlış...
• İkilemeler bir varlığın veya kavramın ismi olduğunda bitişik • Dört ve daha fazla basamaklı sayıların içinde geçen “bin,
milyon, milyar, trilyon” sözleri yazıyla yazılabilir:
yazılır. \ 20 trilyon, 2 milyon 500 bin insan, 5 bin 600 futbol topu...
\ şakşak, çıtçıt, cırcır... •
Birden fazla sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır:
Kısaltmaların Yazımı \ Okulların açılmasına on beş gün kaldı. / Sınava hazırlan-
• Kurum, ülke, yön, kitap ve dergi adlarında her kelimenin ilk mak için üç yüz on altı günümüz var.
harfi büyük yazılarak kısaltma yapılır. • Çek, senet, hesap belgesi gibi ticari evraklarda sayılar bi-
\ TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), TDK (Türk Dil tişik yazılır:
Kurumu), ABD (Amerika Birleşik Devletleri), G (güney), KB \ Bankadan yetmişbeşbin lira kredi çekmişti. / Senedin üze-
(kuzeybatı), TDED (Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi) rinde altıyüzellibinTL yazıyordu.
120 Türk Dili ve Edebiyatı
