Page 116 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

1. Tema: Sözün İnceliği

Eleştiri • Yazar; anı yazarken günlük, mektup, fotoğraf vb. unsurlar-
dan yararlanabilir.
Bir sanatçıyı ya da sanat eserini zayıf ve güçlü yönleriyle bir-
likte ele alıp değerlendiren, tanıtan yazılardır. • Anılar, bir dönemin özelliklerini yansıttığı için tarih bilimine
kaynaklık eder.
Eleştirinin Özellikleri
NOT
ŗ
• Eleştiri objektif olmalıdır. Anı ve otobiyografiyi karıştırmamak için otobiyog-
• Eleştiride amaç okura ve yazara yol göstermektir. ¡ rafilerin daha geniş bir zaman dilimini; anıların ise
• Eleştirmenin kişisel duygularını kattığı eleştirilere öznel belirli bir olay ya da dönemi yansıttığı unutulmama-
lıdır.
eleştiri, kişisel duygularını katmadığı, objektif olduğu eleş-
NOT EDİTÖR YAYINLARI
tirilere de nesnel eleştiri denir. Gezi Yazısı
• Eleştiri her yönden yapılabilir. Yazarın gezip gördüğü yerleri ve o yerlerle ilgili izlenimlerini
• Eleştiride yazar okuyucuyla konuşma halindedir. gerçeklere bağlı kalarak aktardığı metin türlerine gezi yazısı
(seyahatname) denir.
Mektup

Kişilerin özel işleri ya da haberleşme gereksinimleri nedeniyle Gezi Yazısının Özellikleri
kaleme aldığı metin türüne mektup denir. • Gezi yazısında amaç, gezilip görülen yerlere ilişkin bilgi

Mektuplar, içeriklerine göre dört gruba ayrılır: vermek ve insanların yaşayış biçimini tanıtmaktır.
• Gezilip görülen yerlerin kültürü, doğal güzellikleri ve tarihi
Özel Mektuplar: Akraba, dost, tanıdık vb. kişilerin birbirleri-
ne yazdıkları mektuplara özel mektup denir. Tanınmış kişilerin ile ilgili bilgi verilebilir.
yazdığı özel mektuplar önemli bir tarihî belge niteliği taşır. • Gezi yazarı, bir yerle ilgili gözlemlerini ve izlenimlerini akta-
racağı için iyi bir gözlemci olmalıdır.
Edebî Mektuplar: Herhangi bir düşüncenin açıklanması, bir
tezin savunulması amacıyla yazılan mektuplara edebî mektup • Gezi yazıları; gerçekleri yansıttığı için tarih, coğrafya, top-
denir. lum bilimi gibi bilim dallarına kaynaklık eder.
Resmî Mektuplar: Resmî kurumların kendi arasında veya ŗ NOT
kişilerle resmî kurumlar arasında yazılan mektuplara resmî ¡ Türk edebiyatında en önemli gezi yazısı, Evliya
mektup denir. Çelebi’nin “Seyahatname“sidir.

İş Mektubu: Ticari kuruluşların birbirlerine ya da kişilere, kişi- Haber Yazısı
lerin de bu kuruluşlara yazdıkları mektuplara iş mektubu denir.
Birtakım olayları topluma duyurma amacıyla yazılan metin tür-
Dilekçe; kısa, açık ve anlaşılır bir dille yazılır. Ayrıca dilekçede lerine haber yazısı denir.
tarih ve adres belirtilir.
ŗ Haber Yazısının Özellikleri
¡ Bir isteği bildirmek, şikâyeti duyurmak ya da bilgi • 5N 1K sorularına cevap verecek biçimde yazılır.
vermek amacıyla yazılan dilekçeler de resmî mek-
tup veya iş mektubu kabul edilir. • Nesnel bir tutum izlenir.
• Gazete ve dergilerde yayımlanır.
Anı (Hatıra) • İlgi çekici, açık ve anlaşılır bir nitelikte yazılır.
Yazarın yaşadığı ya da tanık olduğu önemli olayları aktardığı
metin türüne anı denir. ŗ NOT

Anının Özellikleri ¡ Rapor ve tutanak da bilgilendirici metinler arasın-
dadır. Rapor, herhangi bir konunun incelenmesi
• Olayın üzerinden belirli bir zaman geçtikten sonra yazılır. sonucu elde edilen verileri bildirmek üzere yazılır.
Tutanak ise bir toplantıda söylenen sözleri, bir ola-
• Olaylar, gerçeğe bağlı kalınarak öznel bir bakış açısıyla yın meydana geliş biçimini ve sonuçlarını olduğu
anlatılır. gibi yansıtır.

116 Türk Dili ve Edebiyatı