Page 27 - 10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

4. ÜNTE: DESTAN / EFSANE PARAGRAF TESTİ 2

1 (I) Türk d�l�, edeb�yatı ve tar�h� �ç�n öneml� b�r kaynak 3
n�tel�ğ� taşıyan destanlar, Sözlü Edeb�yat Dönem� ürün- I. Türk edeb�yatında destanların sınıflandırılmasında
ler�ndend�r. (II) Türk destanları, Türkler�n göçebe hayatı coğraf� ve kültürel değ�ş�kl�kler�n yanı sıra d�n unsu-
yaşamaları ve gen�ş coğraf� alanlara yayılmış olmaları runun da etk�s� vardır.
sebeb�yle �k�nc� oluşum safhasında kalmış, oluşumunu
tamamlayamamıştır. (III) Yan� b�r destan şa�r� tarafından II. Bu bakımdan destanlar, İslam�yet’�n kabulünden
yazıya geç�r�lmem�şt�r. (IV) O yüzden doğal Türk destan- öncek� Türk destanları ve İslam�yet sonrası Türk des-
ları manzum değ�ld�r. (V) B�l�nen yazılı Türk destanları tanları olarak sınıflandırılmıştır.
daha çok İran, Ç�n, Arap, Moğol, B�zans ve Batı kaynak- III. İslam�yet’�n kabulünden öncek� Türk destanları ara-
larından derlenm�ş; oluşumlarından çok sonra yazıya sında Altay−Yakut Dönem�’nde Yaradılış Destanı,
geç�r�lm�şt�r. Saka Dönem�’nde Alp Er Tunga Destanı ve Şu Des-
tanı, Hun Dönem�’nde Oğuz Kağan Destanı ve Att�la
Parçada geçen numaralandırılmış cümleler �le �lg�l� Destanı, Kök Türk Dönem�’nde Bozkurt Destanı ve
aşağıdak�ler�n hang�s� yanlıştır?
Ergenekon Destanı, Uygur Dönem�’nde �se Türey�ş
A) I. cümlede Türk tar�h� �le �lg�l� araştırmalarda destan- Destanı ve Göç Destanı yer alır.
lardan yararlanılab�leceğ� bel�rt�lm�şt�r.
Numaralandırılmış cümlelerden hang�ler� b�r parça-
B) II. cümlede Türk destanlarında eks�k kalan yanların nın g�r�ş cümles� olab�l�r?
olduğuna değ�n�lm�şt�r.
C) III. cümlede Türk destanlarının kaleme alınmadığın- A) Yalnız I B) Yalnız II
dan bahsed�lm�şt�r. C) Yalnız III D) I ve III
D) IV. cümlede doğal Türk destanlarının aslında destan E) I, II ve III
sayılamayacağına değ�n�lm�şt�r.
E) V. cümlede Türk destanlarının d�ğer ülkeler�n kaynak-
larından b�r araya get�r�ld�ğ� bel�rt�lm�şt�r.

4 İslam�yet’�n kabulünden sonrak� Türk destanlarından
bazıları şunlardır: Satuk Buğra Han Destanı, Manas
Destanı, Ceng�z Han Destanı, T�mur Destanı, Battal
Gaz� Destanı, Dan�şmend Gaz� Destanı, Köroğlu Des-
tanı. Bu dönem destanlarının d�l� saded�r. Destanlarda
geçen Arapça ve Farsça kel�meler de Türkçe konuşan
�nsanların yabancı olmadığı kel�melerd�r. Bu destanlar-
2 Türk destanlarının pek çoğunda ortak olarak kullanılan dak� (Battal Gaz�’de olduğu g�b�) kısa cümleler anlatımda
bazı mot�fl er vardır. (I) Bu mot�fl er arasında ışık, at, ağaç, akıcılık ve kolaylığı sağlamıştır. Bu destanların Anadolu
su, çeş�tl� madenler (gümüş, altın, dem�r vb.), kurt, kadın, ve Balkanlarda Türkçe konuşan herkes tarafından b�l�n-
yada taşı, ok-yay, yaşlı adam sayılab�l�r. (II) Destanlar mes�, okunması ve yaygınlaşması d�l�n�n sadel�ğ�nden
b�rdenb�re ortaya çıkmış ürünler değ�ld�r. (III) Bu ürünler, kaynaklanmaktadır.
b�r süreç �çer�s�nde varlık kazanmıştır. (IV) Destanların
oluşab�lmes� �ç�n öncel�kle o m�llet� der�nden etk�leyen b�r Parçanın anlatımıyla �lg�l� aşağıdak�ler�n hang�s�ne
olayın (savaş, göç, kıtlık vb.) yaşanması ve bunun d�lden ulaşılamaz?
d�le aktarılması gerek�r. (V) Ardından destan geleneğ�n� A) Özel �s�mlere sıklıkla yer ver�lm�şt�r.
b�len b�r k�ş� tarafından bunlar derlen�p b�r araya get�r�l�r. B) Anlaşılır b�r anlatım serg�lenm�şt�r.

Bu parça �k� paragrafa ayrılmak �stense �k�nc� parag- C) Anlatılanlar hak�m bakış açısıyla kaleme alınmıştır.
raf numaralandırılmış cümleler�n hang�s�yle başlar? D) Yay ayraç �çer�s�nde örneklemeye başvurulmuştur.

A) I B) II C) III D) IV E) V E) Bazı �fadelerde genelleme yapılmıştır.

Markaj Yaynlar / 10. Snf Türk Dili ve Edebiyat
MARKAJ YAYINLARI 27