Page 378 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. Ünite: Mekansal Bilgi Teknolojileri

Eş yükselti eğrilerinin başlıca özellikleri şöyle sıralanabilir: Sırt: Eş yükselti eğrilerinin bir yamaçta eğimin azaldığı yöne

› İç içe kapalı eğrilerdir� Birbirlerini çevreleyen kapalı eğri- doğru yapmış olduğu bölümler sırt konumundadır� 400 200
400
lerdir� Birbirlerini kesmezler� Aynı izohips üzerinde bulu- 200
nan bütün noktaların yükseltileri birbirine eşittir� Kapalı Çukur: Çevresine göre yükseltisi
› Eş yükselti eğrilerinin sıklaşması eğimin arttığını, sey- az olan sahalardır� Çanakların kolaylıkla
rekleşmesi ise eğimin azaldığını gösterir� Eğimin arttı- tanınabilmesi için, eğim yönünde mer- Sırt Sırt
ğı yerlerde akarsu aşındırması ve hidroelektrik üretimi kezi gösteren bir ok işareti konur�
fazla olur�

EDİTÖR YAYINLARI
› En geniş izohips eğrisi en alçak yeri, en dar izohips eğ-
Delta: Akarsuların denize döküldükleri
risi ise en yüksek yeri gösterir� yerlerde denize doğru uzanan, üçgen
› Sıfır (0) metre izohipsi deniz seviyesinden başlar� Buna şeklindeki akıntılardır� Delta
kıyı çizgisi adı verilir� Birbirini çevrelemeyen komşu iki
izohipsin yükseltisi aynıdır�
Falez: Dalga aşındırması ile oluşan
› Çukur yerler içe doğru çizilen ok işaretleri ile gösterilir�
dik kıyılardır� Falezli kıyılarda izohips-
(→ ←) İzohipsin “V” şeklini aldığı yerler akarsu vadisini
ler birbirine yaklaşır veya üst üste çi- Falez
gösterir�
zilebilir�
› İzohipslerin sık geçtiği deniz kıyılarında kıta sahanlığı
(şelfi) dar, seyrek geçtiği kıyılarda kıta sahanlığı geniştir�
Dağ: Çevresine göre belirgin bir yükselti durumunda bulunan;
Profil Çıkarma
yüksek, eğimli yamaçlarıyla çevresine egemen olan ve olduk-
• Profil çıkarma, fiziki haritalardan elde edilir� Başlangıç, bi- ça geniş bir alana yayılan yer şeklidir�
tiş, en alçak, en yüksek noktalar, tepe sayıları ve kapalı
çukurlar dikkate alınır�
Zirve (Doruk): Dağ ya da tepelerin en yüksek noktasına zirve
Profil çıkarma işleminin aşamaları şunlardır:
(doruk) denir� Eş yükselti eğrilerinde zirve, nokta “�” ya da üç-
› Topoğrafya haritası üzerinde profili çıkarılacak bir doğ- gen sembolü ile gösterilir�
rultu belirlenir�

› Yükselti değerleri bulunan eş yükselti eğrilerinin yükselti
Şelale: Akarsu boylarındaki bir eğim kırığında suların yüksek-
değerleri bulunur�
ten dökülüp aktığı yerdir�
› Yükselti değerleri bulunan eş yükselti eğrilerinin yük-
seltilerine göre iz düşümleri alınır� İz düşümleri alınan Kabartma Yöntemi
noktalar birleştirilir� • Yer şekillerinin ölçekli maketlerin kullanılmasıyla hazırla-

Eş Yükselti Eğrileri (Izohips) ile Yer Şekillerinin Göste- nan haritalardır� Yer şekille-
rilmesi rini en iyi gösteren haritalar
bu yöntemle hazırlanır� Bu
Boyun: Tepe ve sırtlar arasında nispe-
900 m haritalar yer şekillerinin üç
ten alçakta kalan düzlüklerdir� 800 m
Boyun boyutlu ve gerçeğe en uy-
Vadi: İzohipslerin zirveye doğru “V” gun olarak gösterilmesini
şeklinde girinti yaptıkları yerlerdir� “V” sağlar� Maliyeti fazladır�
600 m
nin açık ağzı suyun akış yönünü, kapalı 500 m • Taşınıp saklanması zor olduğundan en az kullanılan yön-
Vadi
kısmı kaynak yönünü gösterir� temdir�
378 Coğrafya