Page 373 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. Ünite: Mekansal Bilgi Teknolojileri

Coğrafi Koordinatlar: Haritanın başlangıç meridyenine ve Ekvator’a olan konumunu gösterir�

Ölçek: Haritanın kullanım amacına göre belirlenmelidir� Herhangi bir yeri belirli oranlarda küçültme işine denir�
Harita Türleriürleri
Harita T
• Bilgi edinme veya iletme amacıyla kullanılan farklı haritalar vardır�

• Haritaları birbirinden farklı kılan ilk özellik, haritanın kullanım amacı ve buna bağlı olarak içerdiği coğrafi bilgilerdir� Örneğin
siyasi haritalarda ülke ve il sınırları yer alırken jeomorfoloji haritalarında yer şekilleri hakkında bilgiler bulunur�
• Haritalar, kullanım amacına göre genel ve tematik olmak üzere iki gruba ayrılır

Genel Haritalar
• EDİTÖR YAYINLARI
Fiziki Haritalar: Yeryüzü şekillerinin fiziki yapısını, dağılışını ve yükseltilerini gösteren haritalardır�

Siyasi (İdari) Haritalar: Ülke sınırlarını, ülke içerisinde eyaletlerin, illerin ve ilçelerin sınırlarını gösteren haritalardır�
Beşeri Haritalar: İnsanların dağılışını ve nüfus özelliklerini gösteren haritalardır�
Ekonomik Haritalar: Tarım, hayvancılık ve madencilik gibi ekonomik faaliyetlerin dağılışını gösteren haritalardır�

Tematik Haritalar
• Belirli bir konuya yönelik olarak çizilen haritalara tematik harita denir�
• Klimatik haritalar, bitki örtüsü haritaları, toprak haritaları, ulaşım haritaları, turizm haritaları, ekonomi haritaları, jeoloji harita-

ları, jeomorfoloji haritaları, nüfus haritaları ve hidrografya haritaları tematik haritalara örnek olarak verilebilir�

Coğrafi K
Coğrafi Koordinatlaroordinatlar
• Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın matematiksel olarak ifade edilmesine duyulan ihtiyaç, coğrafi koordinat sisteminin
oluşturulmasıyla giderilmiştir�
• Coğrafi koordinat sistemi, Ekvator ve başlangıç meridyeni esas alınarak enlem ve boylamların kullanılmasıyla oluşturulan

sistemdir�
Enlem
• Dünya üzerindeki bir noktanın Ekvator’a uzaklığının yerin merkeziyle yaptığı açı değerine enlem denir�
• Enlem, yeryüzündeki herhangi bir noktadan yerin merkezine çizilen dikey bir çizgi ile Ekvator düzlemi arasındaki açıdır� Bu

açı; derece (°), dakika (‘) ve saniye (‘’) olarak ifade edilir�

Boylam
Dünya üzerindeki bir noktanın başlangıç meridyenine uzaklığının yerin merkeziyle yaptığı açı değerine boylam denir�
• Boylam, yeryüzündeki herhangi bir noktadan yerin merkezine çizilen dikey bir çizgi ile başlangıç meridyeni arasındaki açıdır�
Bu açı; derece (°), dakika (‘) ve saniye (‘’) olarak ifade edilir�
• Örneğin Çanakkale Şehitler Abidesi’nin konumu, 40° 03’ 00’’ kuzey enlemi ile 26° 13’ 08’’ doğu boylamının kesiştiği nokta
olarak ifade edilir�
Yerel Saat
• Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki hareketi sebebiyle Güneş’in ufuk düzlemindeki konumu yere ve zamana göre değişir� Gü-

neşʼin ufuk düzlemi üzerinde en yüksek noktaya ulaştığı zaman dilimi, öğle vakti (12�00) olarak belirlenir�
• Öğle vaktine göre ayarlanan saate yerel saat adı verilir�
• İnsanlar, tarih boyunca günlük hayatlarını Güneş’in ufuk düzlemi üzerindeki konumuna göre düzenlemişlerdir�

• Ayrıca yerel saat; namaz, iftar ve sahur vakitlerinin belirlenmesinde kullanılır�

Coğrafya 373