Page 206 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

4. Tema: Dilin Zenginliği

ROMAN ÖZETLEME Bu sırada, düşman ordusu köye yaklaştığı halde halkta hiç-
bir telaş ve heyecan görülmez. Aksine hemen hemen herkes,
Romanın özeti, romanın bütününde anlatılan olayları en kısa
rahatlarını bozup düşmanla savaşan Mustafa Kemal Paşa’ya
ve en genel haliyle ifade etmektir. Bir romanı özetlemenin en
düşmandır. Evet durum böyledir. Çünkü yıllardır cahil bırakılan
pratik yolu, romanın olay örgüsünü çıkarmak ve özeti bu olay
köylüde vatan, özgürlük kavramı yok olmuş, bunun yerine tam
örgüsü üzerine kurmaktır. Roman özetinin çok uzun olmaması
bir uyuşukluk gelmiştir. Çünkü yüzyıllar boyu hükumet onlara
gerekir. Ortalama bir özetin uzunluğu en fazla bir sayfa olma-
ne hekim ne öğretmen yollamış ama vergi için tahsildarları her
lıdır.
zaman karşılarına dikmiş, asker lazım olunca gencecik çocuk-
Roman tahlili yapan araştırmacılar, olay örgüsünde genellikle larını alıp alıp götürmüştür.
geniş zamanlı bir anlatım tercih etmişlerdir. Dolayısıyla roma-
EDİTÖR YAYINLARI
Nihayet düşman köye gelir. Fakat ilk anda ortalarda hemen
nın özetinde de geniş zamanlı anlatımın tercih edilmesi uygun
hemen hiç kimseyi bulamaz. Köylüler akıllarınca savunmaya
olacaktır. Aşağıda Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Yaban
geçmek için yakınlarındaki bir derenin içine saklanmışlardır.
adlı romanının özeti çıkarılmıştır.
Düşman askerleri, savunmasız halkı ite kaka köy meydanına
toplar. Büyük küçük herkese akla gelmez işkenceler yapar.
Evlere girer, eşya adına ne bulursa yağmalar, köylülerin birço-
Yaban Romanının Özeti
ğunu öldürür, sonra da ortalığı ateşe verirler.
Birinci Dünya Savaşı’nda bir kolunu kaybetmiş olarak İstan-
Meydanda kurbanlık koyun gibi toplatılıp rastgele işkence
bul’a dönen Yüzbaşı Celal, işgal altındaki şehrin manzarasına
yapılan köylüler arasında Emine de bulunmaktadır. Yüzbaşı
ve insanlarına tahammül edemez, burada boğulur gibi olur.
Celal, sevgisinden bir türlü kurtulamadığı bu genç kadını o
Alabildiğine kötümser bir hava içinde biraz nefes alabilmek için
kargaşalık arasında kolundan çekip bir tarafa götürür. Burası
Anadolu’ya sığınmaya karar verir. Gideceği yer olarak emir eri
oldukça kuytu yıkık bir duvar dibidir. Bir süre burada bekler-
Mehmet Ali’nin Haymana dolaylarındaki köyünü seçer. Ancak
ler fakat buldukları bu yerde de mermi yağmaya başlayınca
Ahmet Celal burada da büyük bir hayal kırıklığıyla karşılaşır.
koşmaya çalışırlar. Ne var ki bu sırada ikisi de birer kurşun
Köy baştan başa yoksulluk, kirlilik, gerilik ve cahillik içindedir.
yemiştir. Bir ağaç dibinde birbirlerinin yaralarını üstlerinden
Köylü ise kendisine bir türlü yaklaşmak, yakınlaşmak istemez.
kopardıkları çamaşırlarla bağlarlar, biraz dinlenir, tekrar kaç-
Kendisine çevrenin dilinde “yabancı” demek olan “yaban” adı-
maya koyulurlar. Ancak yarası ağır olan Emine’nin artık takati
nı takarlar. İlişkisi olan birkaç kişi dışında hemen hemen hiç
kalmamıştır. Yüzbaşı Celal köye geldiğinden beri tuttuğu ha-
kimse onunla ilgilenmez, dostluk kurmaz. Çolak (sakat) suba-
tıra defterini bitkin kadının avuçları içine bırakıp son bir güçle
yın ısrarla kendilerine yönelme çabasını boşa çıkarırlar.
doğuya doğru yönelir, ufuklarda kaybolur…
İstiklal Savaşı, bin bir zorluk içinde fakat tam bir destan ni-
teliğinde devam etmektedir. Ancak köylüler savaşla da ilgili
değillerdir. Yüzbaşı Celal, hiç olmazsa bu ulusal konuda on- ROMAN İNCELEME TEKNİĞİ
ları uyarmak, heyecana getirmek istese de bu da bir sonuç Romanın adı, yazarı, sayfa sayısı, basıldığı yer, basımı yapan
vermez. yayınevi ve kaçıncı baskı olduğu belirtilir. Daha sonra romanın
yapı özelliklerine geçilir.
Köylü, Salih Ağa gibi zorbaların, Şeyh Yusuf gibi tamamen
cahil şeyhlerin elinde, pençesinde kıvranmakta fakat bunun Olay:
farkında bile olmamaktadırlar. Tek yakını olan emir eri Mehmet
Romanda anlatılan olay bir, en fazla iki cümleyle belirtilir. Olay
Ali yeniden askere alınınca Yüzbaşı Celal köyde büsbütün yal- kavramı aynı zamanda romanın konusu olarak da kabul edilir.
nız kalır. Bu sırada Emine adlı saf, temiz bir köylü kızını sever.
Örneğin özetini okuduğumuz Yaban romanında anlatılan olay
Hatta onu ailesinden isterse de ailesi, hem yaban hem çolak “Milli Mücadele yıllarında genç bir subayın Anadolu’nun bir kö-
olan Celal’e kızlarını vermezler. Bu durum onun bunalımlarını yünde yaşadıkları” şeklinde ifade edilebilir. Bu, aynı zamanda
daha da arttırır. romanın konusudur.

206 Türk Dili ve Edebiyatı