Page 182 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

3. Tema: Anlamın Yapı Taşları

Önemli Bilgi 2. Aşağıdaki metinde altı çizili kelimelerin köklerini bulalım,
tablodaki yerlerine yazalım.
Sözcüklerin köklerini tespit ederken en sondan başlayarak
ekleri çıkarmalıyız. Geriye ek kalmadığında sözcüğün köküne Sümerler ilk başlarda küçük yerleşim yerleri kurdular. Bu
ulaşmış oluruz. Ancak sözcüğün kökü ile bütünü arasındaki yerleşim yerleri zamanla kent devletleri hâline geldi. Site adı
anlamsal bağın mutlaka korunması gerekir. Eğer bulduğumuz verilen kent devletleri, kendi kralları tarafından yönetilirdi
kök ile sözcüğün bütünü arasında anlamsal bir ilgi yoksa kökü ve surlarla çevriliydi. Ur, Uruk, Eridu, Kiş ve Nipur Sümer
yanlış bulmuşuz ya da gereksiz yere bölmüşüz demektir. kent devletlerinden bazılarıydı. İlk kurulan Eridu’ydu. Ur en
önemli kent devletlerinden biriydi. Önemli bir liman kenti
“Bayramlarımız” sözcüğünün kökü “bay” olamaz çünkü böyle
bir kök, sözcüğün bütünüyle anlam bakımından kopuk olur. aynı zamanda da ticaret merkeziydi. Günümüze kadar ka-
EDİTÖR YAYINLARI
lan, en iyi korunmuş zigguratlardan biri bu kent devletinde
“Keklikler” sözcüğünün kökü “kek” değil “keklik”tir. yer alıyordu.
“Balıkçının” sözcüğünün kökü “bal” değil “balık”tır. İSİM KÖKLERİ FİİL KÖKLERİ
“Çamurlu” sözcüğünün kökü “çam” değil “çamur”dur.

EDEBİYAT ATÖLYESİ

1. Aşağıdaki sözcüklerin köklerini bulalım, bunların ne tür kök
olduğunu yazalım.
EKLER
• Türkçemiz sondan eklemeli diller grubunda yer alır. Bun-
kolaylaştı eskilerden okulumuz dan dolayı kelime köklerine ekler getirilmek suretiyle ke-
limeler, cümle içinde hem farklı görevler hem de farklı an-
lamlar kazanır.
• Türkçenin ekleri çoğunlukla tek hecelidir ancak iki heceli
yüzümdeki çalışacaksın seviliyor
ekler de bulunur. (-di, -lık, -miş, -ce, ecek, -idi vs.)
• Ekler, kelimenin son hecesindeki seslerin özelliğine bağ-

lı olarak ses değişimine uğrar. Ekin ünlüsü, son hecedeki
bakarken sözlerinize yaşayan ünlüye göre ince, kalın, düz ya da yuvarlak olur. Bununla
birlikte ekteki yumuşak ünsüzler de son hecedeki ünsüze
göre sertleşebilir. Dolayısıyla eklerde ünlü ve ünsüz uyum-
ları gerçekleşebilir.
parçalanmış eğlenceli kitaplarımız

-di Gel-di Bak-tı Konuş-tu Üzü-dü
-lik Gelin-lik Kitap-lık Odun-luk Göz-lük
duyacaksınız olaylara eğitimci -ci Kilim-ci Simit-çi Kağıt-çı Yoğurt-çu
-den Bilim-den Sanat-tan Kenar-dan iç-ten

ŗ NOT
öncelik önemli katılımcı
¡ “-yor, -ken, -ki, -leyin, -mtrak ve –gil” ekleri tek şekilli
eklerdir ve ses değişimine uğramaz.
• Ekler, kelimelere bitişik yazılır. Türkçemizde yalnızca “mi”
sorunsuz bazıları kalemlik soru eki ayrı yazılır.
• Türkçedeki ekler, görevleri bakımından çekim eki ve yapım
eki olmak üzere ikiye ayrılır:

182 Türk Dili ve Edebiyatı