Page 187 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

3. Tema: Anlamın Yapı Taşları

YAPI ÖZELLİKLERİNE GÖRE SÖZCÜKLER Aşağıdaki tabloda türemiş isim ve türemiş fiil örnekleri yer al-
maktadır. Tablonun “türemiş isim” bölümünde türemiş sıfatlara
1. Basit Sözcükler ve zarflara da yer verilmiştir. Çünkü bu tür sözcükler yapı bili-
minde “isim soylu sözcük” sayılır.
Hiç yapım eki almamış sözcüklerdir. Görevi isim ya da fiil olan
bir sözcük herhangi bir çekim eki almışsa yine basit sayılır.
Türemiş isimler Türemiş fiiller
Dolayısıyla sözcüğün yapısında çekim eklerinin bir etkisi yok- Kitaplık Bakınıyordu
tur. Basit sözcükler yalın halde olabileceği gibi çekim eki almış
halde de olabilir. Ağaçlı Düşürmüş
Sevgi Katıldım
EDİTÖR YAYINLARI
Aşağıdaki tabloda basit isim, basit fiil, basit sıfat, basit zamir Bilginler Kanayacak
örnekleri verilmiştir. Türleri farklı olsa da bu sözcüklerin ortak
özelliği hiç yapım eki almamış olmalarıdır. Dolayısıyla bu tab- Kitaplık Yaşarız
lodaki tüm sözcükler “basit sözcük” olarak kabul edilir. Duyarsız Sulayacaksın

Kedicikler Başladık
Basit isim Basit fiil Basit sıfat Basit zamir
Dondurma Önemserim
Ben
Sarı çiçek Öğrenci Sevdirdi
kalem Sen
Yeşil araba Öğretmen Yazıştınız
şehir geliyoruz O
Küçük yarışmacılar
bayraklar saydım Biz Yolculuk Söylettim
Kötü alışkanlık
gözleriniz okumuşlar Siz Durak Tutturmalısın
İyi insan
karıncayı söylersiniz Onlar Yakıt Aklaşmış
Bazı günler
elimizden duyarım Bizimki Gezi
Tüm kalemler Ezilmiştir
camların gideceksin Seninkiler Ölü
Kimi yazarlar Çevreledik
yoluna düşermiş Burayı
Çok kitap Gözlem
babamız isterseniz Şuraya Görünmezdi
Sekiz öğrenci Kaşıntı
güzelmiş görmeliyim Oradan
Usta yönetmen Oyuncak Başlatırız
tatilde satmazdı Bazıları
Bir kadın İstek Çekiştirdiysen
çocukları bilmesin Kimilerine
İri domates
havadan tanımıyordu Şeyleri Bakınca Uzatma
Genç şarkıcı
parmağına giymezmiş Kimseye Okumak Büyütmeyin
Şu cadde
evdeydi atacaktınız Biri Bekleyip
Bu ağaç Kaçırdınız
ağaçtadır Birinin Durmadan
diğer taraf Fısıldadı
Hepsine Yerken
Gıcırdamış
Beyazlı
2. Türemiş Sözcükler Faydalı İrileşmiş
Bir yapım eki alarak türetilen sözcüklere türemiş sözcük denir. Deminki Uzaklaşır
Yapım ekleri, sözcüğe ya yeni bir anlam katar ya da sözcüğün Güldüreyim
türünü değiştirir. Bir sözcük, birden fazla yapım eki alabilir. Şuradaki
Çekim ekleri ise daima yapım eklerinden sonra gelir. Bunaltıcı Kavuşturdu

Türk Dili ve Edebiyatı 187