Page 30 - 10. SINIF TARİH FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 2 4. ÜNTE: BEYLKTEN DEVLETE OSMANLI MEDENYET

5 Osmanlı medreseler�n�n en büyükler�nde b�le talebe 7 Asıl adı Muhammed Tarağay olan Uluğ Bey T�mur’un
sayısı 20’ye ulaşmazdı. Eğ�t�m faal�yetler� sev�yeye göre torunudur ve devlet adamlığından z�yade, b�l�msel çalış-
yürütülür ve k�tap geçme esas alınırdı. Öğret�m süres� malarıyla tanınmıştır. Özell�kle matemat�k ve gök b�l�-
öğrenc�n�n ders ve �mt�hanları verme durumuna bağlıydı. m�ne �lg� gösteren Uluğ Bey, Semerkand Medreses�’n�
Bugünkü g�b� sınıf geçmeye göre düzenlenmem�şt�. Ders- kurmuş; devr�n en büyük rasathanes� olan Semerkand
ler sık sık tekrarlanır ve karşılıklı münakaşalarla �şlen�r, Gözlemev�’n� de yaptırmıştır. Gök b�l�m kataloglarının
yöntem�n esası ezberc�l�ğe dayanırdı. Bel�rt�len dersler� en mükemmel� olan “Zîc−� Uluğ Bey”, günümüze kadar
alan ve sınavları başarı �le veren öğrenc�lere �cazetname konumsal gök b�l�m�n�n temel k�tabı olarak kullanılmıştır.
den�len d�ploma ver�l�rd�. Zîc; VIII ve XVI. yüzyıllar arasında İslam gök b�l�mc�ler�n�n
hazırladığı; yıldızların, gök c�s�mler�n�n gerçek ve görünür
Bu parçanın anlatımında aşağıdak� düşüncey� gel�ş-
t�rme yollarından hang�s� ağırlıklı kullanılmıştır? konumları �le hareketler�n�n ç�z�m�ne ver�len addır. XVII.
yüzyılda, İng�ltere’de Greenw�ch Gözlemev�’n� kuran John
A) Tanımlama Flamsteed (Con F�leymst�d) “Br�tanya Gök Tar�h�” adlı
B) Örnekleme eser�n� hazırlarken, Zîc−� Uluğ Bey’den yararlanmıştır.
C) Karşılaştırma 1836’da yayınlanan 4 c�ltl�k Ay har�tasındak� kraterlerden
D) Tanık gösterme b�r�ne Uluğ Bey �sm� ver�lm�şt�r.
E) Benzetme Bu met�nde yazar, düşüncey� gel�şt�rme yollarından
hang�ler�ne başvurmuştur?
A) Tanımlama−Karşılaştırma
B) Benzetme−Tanık gösterme
C) Örneklend�rme−Benzetme
D) Tanık gösterme−Karşılaştırma
E) Sayısal ver�lerden yararlanma− Benzetme

6 Ünlü Türk sultanı ve b�l�m adamı Uluğ Bey’�n “Doğancı
Başısı” olduğu �ç�n a�les� “Kuşçu” lakabıyla tanınıyordu.
Küçük yaştan �t�baren matemat�k ve gök b�l�m�ne �lg�
duyan Al� Kuşçu, Semerkand’da devr�n en büyük b�l�m 8 Asıl adı Şemsedd�n Mehmet olan Akşemsedd�n, Şam’da
adamları olan Kadızâde−� Rumî, Gıyâsedd�n Cemşîd el doğmuştur. Ten� beyaz olduğundan Akşemsedd�n olarak
Kâşî ve Uluğ Bey’den matemat�k ve gök b�l�m� dersler� meşhur olmuştur. Akşemsedd�n Türk s�yas� ve �l�m tar�-
aldı. Al� Kuşçu’yla beraber İstanbul medreseler�nde, özel- h�nde öneml� b�r yere sah�pt�r. II. Mehmet’�n İstanbul’u
l�kle gök b�l�m� ve matemat�k alanında büyük gel�şmeler kuşatması sırasında, pad�şahın ve ordunun manev� gücü-
başlamıştır. Onun etk�s�yle Fat�h, medreseler�n vakf�ye- nün yükselt�lmes�ne yardımcı olan Akşemsedd�n, fet�hten
ler�nde değ�ş�kl�k yapmış ve müderr�slere naklî �l�mler�n sonra Ayasofya’da kılınan �lk cuma namazında hutbey�
yanında akl� �l�mlerde de uzman olma zorunluluğu get�r- okumuştur. Akşemsedd�n, Sahn−ı Seman medreseler�
m�şt�r. İstanbul’un ünlü b�l�m �nsanları da Al� Kuşçu’nun yapılıncaya kadar medrese olarak kullanılan Zeyrek
matemat�k ve gök b�l�m� dersler�n� �zlem�şt�r. Cam�s�’nde ders verm�şt�r.

Buna göre “Al� Kuşçu” �le �lg�l� aşağıdak�lerden hang�- Buna göre “Akşemsedd�n” �le �lg�l� aşağıdak�lerden
s�ne değ�n�lmem�şt�r? hang�s�ne değ�n�lmem�şt�r?

A) Bütün bu çalışmaları yanında ş��rle de uğraştığına A) İstanbul’un feth�ndek� rolüne
B) İstanbul medreseler�nde sağladığı katkılarına B) Buluşlarına
C) Özell�kle astronom� alanında kend�n� gel�şt�rd�ğ�ne C) Farklı alanlarda �sm�nden söz ett�rd�ğ�ne
D) Öneml� b�l�m adamlarının yet�şmes�ndek� rolüne D) F�z�ksel özell�ğ�ne
E) Fat�h’�n �t�bar ett�ğ� b�l�m �nsanlarından b�r� olduğuna E) Müderr�sl�k görev�nde bulunduğuna

30 Markaj Yaynlar / 10. Snf Tarih
MARKAJ YAYINLARI