Page 11 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ § 11 11
GİRİŞ

KUTADGU BİLİG’DEN; ATABETÜ’L HAKAYIK’TAN
Kılıç til tüzer, hem budun kazganur Biligdin urur men sözümke ula
Kalem il tüzer hem hazine urur Biliglikke ya dost özingi ula
(Kılıç hem yurdu düzenler hem de ulus kazanır Bilig birle bulunur saadet yolı

Kalem yurdu düzeltir ve hazineyi korur.) Bilig bil saadet yolını bula
(Bilgiden vururum sözüme temel
Bilgiliye ey dost özünü bağla
EDİTÖR YAYINEVİ
Bilgiyle bulunur saadet yolu
Bilgi bil, saadetin yolunu bul)

b. Divan Edebiyatı (Klasik Edebiyat - Yüksek Zümre Edebiyatı):

* İlk örnekleri 13. yüzyılda verilen divan edebiyatının Hoca Dehhani ile başladığı kabul edilir. Bu
edebiyat “Klasik Türk Edebiyatı” ya da “Yüksek Zümre Edebiyatı” olarak da adlandırılmıştır.
* Divan edebiyatının genel özellikleri şunlardır:
» Arapça ve Farsça kelimelerin ağırlıkta olduğu süslü bir dil kullanılmıştır. Söyleyiş, konudan
daha önemlidir.
» Halktan kopuk, sosyal olaylardan uzak, bireysel bir edebiyattır.

» Nazım gelişmiştir; nesir, nazma göre geri plandadır. Gazel, kaside ve mesnevi en çok kullanılan
şiir şekilleridir. Aruz vezni kullanılmıştır.
» Şiirlerin başlığı yoktur. Şiirler, yazıldığı nazım biçiminin adıyla anılmıştır.
» Soyut kavramlar, imgeler ve hayaller şiirin vazgeçilmezleri arasındadır.
» En fazla ele alınan konular aşk, meyhane, şarap, sevgilinin güzelliği, ayrılık acısı, tabiat güzel-
likleri gibi bireysel konulardır.
» Sanat için sanat anlayışı ön plandadır, öğretici olma amacı güdülmez. Şiirlerde kullanılan
nazım birimi beyittir. Şiirlerde genellikle tam ve zengin uyak kullanılmıştır.

Divan Şiirinden Örnekler:

BÂKİ NEDİM
Bir leb-i gonca yüzü gülzar dersen işte sen Bu şehr-i Stanbul ki bî misl ü bahâdır
Har-ı gamda andelib-i zar dersen işte ben Bir sengine yek-pare Acem mülkü fedadır

Lebleri mül saçları sünbül yanağı berk-i gül Bir gevher-i yek-pare iki bahr arasında
Bir semenber serv-i hoşreftar dersen işte sen Hurşid-i cihan-tâb ile tartılsa sezadır

Gazel Kaside