Page 6 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
6 6 GİRİŞ

TÜRK EDEBİYATININ DÖNEMLERİ * Sözlü edebiyat dönemine ait ürünlerin sayısı
oldukça sınırlıdır. Sınırlı sayıdaki bu ürünler

TÜRK EDEBİYATI genellikle şiir türündedir.
A. İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK EDEBİYATI (... -11. yy.) * Sözlü edebiyat dönemi ürünlerinden olan şiir-
lerde hem dinî konular hem de din dışı konu-
* Sözlü Edebiyat Dönemi; lar ele alınmıştır. Bu dönemde şiir yerine “ır
» Destan, koşuk, sav, sagu - yır” terimleri, şairler için ise “ozan, kam,

* Yazılı Edebiyat Dönemi; baksı, şaman, oyun” terimleri kullanılmıştır.
EDİTÖR YAYINEVİ
» Göktürk Dönemi, Uygur Dönemi * Bu kişiler aynı zamanda toplumda din adamı
ve halk hekimi gibi görevler üstlenmişlerdir.

B. İSLAMİYET ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI
(11. yy. - 19. yy.) œ Özellikler:
* İlk İslami Ürünler (Geçiş Dönemi) * Şiirlerde yabancı etkilerden uzak, millî bir dil
kullanılmıştır. Şiirler hece ölçüsü ve dört-
* Divan Edebiyatı (Klasik Edebiyat) lük nazım birimiyle söylenmiştir. Şiirlerde en

* Halk Edebiyatı fazla işlenen konular; kahramanlık, yiğitlik,
» Anonim Halk Edebiyatı inançlar, töreler, yurt sevgisi, savaş, aşk ve
doğadır.
» Âşık Tarzı Halk Edebiyatı
» Dinî-Tasavvufi Halk Edebiyatı * Doğayla iç içe bir yaşam söz konusu olduğun-
dan şiirlerde özellikle tabiata ait unsurlara
ve tabiat benzetmelerine sıkça rastlanmak-
C. BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI (19. yy. - ...)
tadır.
* Tanzimat Edebiyatı (1860-1896) * Sözlü anlatım geleneği ön plandadır, yazılı

* Servetifünun Edebiyatı (1896-1901) eserlerin sayısı oldukça sınırlıdır. Eserler
* Fecriati Edebiyatı (1909-1911) genellikle anonimdir.

* Millî Edebiyat (1911-1923) * Şiirler sığır denilen av törenlerinde, şölen
denilen ziyafetlerde ve yuğ denilen ölen bir
* Cumhuriyet Edebiyatı (1923-...) kişinin ardından yapılan törenlerde söylen-

miştir.
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK EDEBİYATI
* Adı bilinen ilk Türk şair Aprın Çor Tigin’dir.
Sözlü Edebiyat Dönemi: Sözlü Türk edebi- Bu şair, Uygur Dönemi’nde yaşamış ve
yatı, Türklerin henüz yazıyı kullanmadıkları Maniheizm’in etkisinde şiirler yazmıştır.
daha doğrusu elimizde herhangi bir yazılı ese-
rin bulunmadığı dönemdeki edebiyattır. Bu * “Ozan, kam, baksı, şaman, oyun” adı veri-
dönemde edebî ürünler sözlü olarak üretilmiş len kişiler “kopuz” denen saz eşliğinde şiirler
ve kulaktan kulağa yayılarak varlığını sürdür- söylemişlerdir. İslamiyet’in kabulünden sonra
müştür. şairler “âşık” adıyla anılmıştır.