Page 5 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları
P. 5
1.
GİRİŞ
GİRİŞ
ÜNİTE
EDEBİYATIN TARİH VE DİN İLE İLİŞKİSİ * Bu bakımdan edebiyat tarihi alanında yapı-
lan çalışmalar tarih bilimine de kaynak teşkil
* Güzel sanatların bir dalı olan edebiyat, ürün- eder.
lerini ortaya koyarken de bu ürünleri inceler-
ken de çeşitli bilim dallarıyla ve sosyal hayatı * Destanlar, gazavatnameler, seyahatname-
şekillendiren olgularla ilişki içindedir. Edebiya- ler, sefaretnameler, tezkireler gibi metin-
tın ilişkili olduğu unsurlar incelendiğinde aklı- ler hem tarihî olaylarla ilgili bizlere bilgi ver-
oluşturduğu hem sözlü hem de yazılı edebî YAYINEVİ
mıza ilk olarak “tarih” ve “din” gelmektedir. mekte hem de belirli düzeyde edebî değer
taşımaktadır. Dolayısıyla bu metinler tarih-
EDEBİYAT - TARİH İLİŞKİSİ çilerin ve edebiyat araştırmacılarının yarar-
* Tarih; insanların geçmişte meydana getir- landıkları önemli birer kaynak niteliğindedir.
dikleri medeniyetleri, büyük toplumsal olay-
ları, ekonomik ve coğrafi koşulları, savaşları, EDEBİYAT - DİN İLİŞKİSİ
medeniyetlerin birbirleriyle ilişkilerini ve her * Toplumsal hayatı ve kültürü etkileyen en
türlü sosyal ve kültürel etkinliği gerçekliğe önemli ögelerden olan din, edebiyat üze-
bağlı kalarak düzenli ve sistemli bir şekilde
rinde de oldukça etkilidir. Dinî açıdan top-
EDİTÖR yansımaktadır. Bu duruma İslamiyet’le bir-
inceleyen bir bilim dalıdır.
lumda meydana gelen her türlü değişim sos-
yal hayatı etkilemekte ve bu, edebiyata da
Edebiyat ise insanlığın bu tarihî süreç içinde
*
likte Türk kültüründe ve yaşamında mey-
ürünlerden oluşan sanatsal bir etkinliktir.
dana gelen değişimler örnek gösterilebilir.
Tarih, bir milletin ortak hafızası olduğundan
*
İslamiyet’in kabulüyle birlikte dilde meydana
edebiyatı tarihten bağımsız bir şekilde düşün-
gelen değişim edebî ürünlerde Arapça ve
mek mümkün değildir.
Farsça sözcüklerin kullanılmasını da berabe-
Tarihî olaylar her dönemde edebî ürünlerin
*
çaya olan rağbeti artırmıştır. Ayrıca Arap
başlıca konuları arasında yer almıştır. Ancak
ve Fars edebiyatlarına özgü edebî türlerle
sanatçılar tarihî olayları çoğu zaman ola- rinde getirmiştir. Bu durum Arapça ve Fars-
yın özüne bağlı kalmak şartıyla kendi hayal tanışılmış ve edebî hayatta çeşitlilik ortaya
dünyasından bir şeyler katarak okuyucuya çıkmıştır. Edebî ürünler vasıtasıyla İslami-
sunarlar. Bu nedenle tarihî olayları konu yet insanlara öğretilmeye çalışılmış ve İslam
alan edebî ürünler sanatsallık özelliklerinden dininin yayılma alanı genişlemiştir. Ayrıca
bir şey kaybetmez. edebiyat araştırmacılarının Türk edebiyatını
dönemlere ayırırken göz önünde bulundurduk-
* Edebiyat ile tarih arasındaki ilişkinin bir ları ölçütlerden biri de İslamiyet’in kabulü-
başka yönü de “edebiyat tarihi” alanında
yapılan çalışmalardır. Edebiyat tarihi; edebi- dür.
yatın geçmişini, eserleri, sanatçıları, sanat- * İslamiyet’le birlikte Türk edebiyatında “İsla-
çıların hangi toplumsal olaylardan etkilendik- miyet Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı” adı
lerini inceler. altında yeni bir dönem başlamıştır.
