Page 7 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ § 7 7
GİRİŞ

* Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı eserde ve Tur- * Benzetme başta olmak üzere çeşitli edebî
fan kazılarında bulunan metinlerde adla- sanatlar kullanılmıştır. Ancak bu sanatlar
rına ve şiirlerine rastlanan ilk Türk şairleri; şiirlerin anlaşılırlığını olumsuz etkilememiştir.
Aprın Çor Tigin, Çuçu, Ki-Ki, Kül Tarkan, Asıg Şiir ile müzik iç içedir. Çünkü şiirler kopuz adı
Tutung, Pratyaya Şiri, Kalun Kayşı’dır. *
verilen çalgı eşliğinde belirli bir ezgiyle söy-
* Şiirlerde genellikle redif ve yarım kafiye kul- lenmiştir. Bu dönemde şiir söylenirken çeşitli
lanılmıştır. ritmik hareketler de sergilenmiştir.

İslamiyet Öncesi Döneme Ait Nazım Türleri:
EDİTÖR YAYINEVİ
Koşuk Günümüz Türkçesiyle

Türklüg çeçek yarıldı Rengârenk çiçekler açıldı
Barçın yadım kerildi İpek yaygılar serildi
Uçmak yeri körildi Cennet yeri görüldü
Tumluk yana kelgüsüz Soğuklar artık gelmez.

Sagu Günümüz Türkçesiyle
Ödlek arığ kevredi Devir iyice kötüleşti

Yuncığ yavuz tovradı Sefil ve kötüler güçlendi
Erdem yeme sevredi Erdem iyice azaldı
Ajun beği çertilür (Çünkü) Dünyanın beyi yok oldu

Sav Günümüz Türkçesiyle
Ermegüke bulıt yük bolır. Tembele bulut yük olur.
Aç ne yimes, tok ne times. Aç ne yemez, tok ne demez

Yazılı Edebiyat Dönemi: İslamiyet öncesi Türk edebiyatı VIII. yüzyılda Orhun Abideleri’nin
(Göktürk Yazıtları) oluşturulmasıyla birlikte yazılı alanda da örneklendirilmiş ve hem yazılı hem de
sözlü bir şekilde gelişimini devam ettirmiştir.

* İslamiyet öncesi dönemin ve genel anlamda Türk edebiyatının ilk yazılı eseri olan Orhun Abideleri
II. Göktürk Devleti zamanında abide şeklinde oluşturulmuş yani taşlara kazınmış metinlerdir.
Bu metinlerde Türk dili, Türk edebiyatı ve Türk tarihi ile ilgili çok önemli bilgiler yer almaktadır.

* İslamiyet öncesinde yazılı edebiyat “Göktürk Edebiyatı” ve “Uygur Edebiyatı” olmak üzere iki
dönemde ele alınır. Bu dönemler; kullanılan alfabe, eserlerin oluşturulma şekilleri ve içeriği bakı-
mından birbirinden farklı özellikler göstermektedir.