Page 12 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
12 12 GİRİŞ

c. Halk Edebiyatı:

* İslamiyet’ten önceki Türk edebiyatının devamı niteliğindedir. Bu dönemde halk şairlerine “âşık”
adı verilmiştir. Âşıklar saz eşliğinde ve doğaçlama bir şekilde şiir söylemişlerdir.

* Halk edebiyatının genel özellikleri şunlardır :
» Divan edebiyatında olduğu gibi şiir yine egemen türdür.
» Bu dönem şiirleri dörtlük nazım birimiyle ve hece ölçüsüyle söylenmiştir.
» Halk edebiyatı ürünleri yazılı değildir. Bu ürünlerin çoğu saz eşliğinde, sözlü olarak icra edilir.
EDİTÖR YAYINEVİ
» Şiirlerde aşk, ölüm, hasret, ayrılık, doğa sevgisi, yiğitlik konuları işlenmiştir.
» Şiirlerin çoğu müzikle iç içedir ve ezgili bir söyleyiş söz konusudur.
» Halkın konuştuğu dille eserler verilmiştir. Arapça ve Farsça sözcükler oldukça sınırlıdır.
» Şiirler genellikle yarım uyaklıdır.
» Anlatımda kapalılıktan uzak durulmuş ve süslü sanatlı söyleyişten kaçınılmıştır. Anlaşılırlık ön
plana çıkarılmıştır.

» Âşıklar şiirlerini cönk adı verilen defterlerde toplamışlardır.
» Halk edebiyatı gözleme dayalıdır. Benzetmeler somut kavramlardan yararlanılarak yapılır.
Halk şairlerinin söylediği her şey gerçek yaşamın yansımasıdır.
» Halk edebiyatı kendi içerisinde anonim halk edebiyatı, âşık tarzı halk edebiyatı ve dini-tasav-
vufi halk edebiyatı olmak üzere üç kola ayrılır. Bu üç kolun da kendine özgü nazım şekilleri vardır.

Halk Şiirinden Örnekler:

YUNUS EMRE KARACAOĞLAN
Bu dünyadan gider olduk Yiğidin eyisin nerden bileyim
Kalanlara selam olsun Yüzü güleç, kendi yaman olmalı
Arkamızdan hayır dua Kasavet serine çöktüğü zaman
Kılanlara selam olsun Gönlünün gamını alan olmalı

İlahi Koşma

BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI

* 19. yüzyılın başlarında II. Mahmut’un başlattığı Batılılaşma hareketi ile Osmanlı yüzünü
Avrupa’ya çevirmiştir.

* II. Mahmut’un ölümünden sonra oğlu Sultan Abdülmecit 1839 yılında Tanzimat Fermanı’nı ilan
ederek sosyal yaşamda, siyasi düzende, hukukta, orduda, ekonomide ve eğitimde kapsamlı bir
yenilik ve modernizm getirmeyi amaçlamıştır.