Page 15 - 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ § 15 15
GİRİŞ

* Böylelikle Türk dili geniş bir alana yayılmıştır. » Eski Anadolu Türkçesi (Eski Türkiye Türk-
Karahanlı Türkçesi, Orta Türkçenin başlangıç çesi): Bu dönem XIII. yüzyıldan XVI. yüzyıla
noktası kabul edilir. Karahanlılar Uygur alfa- kadar devam etmiştir. Selçuklular, Anadolu
besini terk ederek Arap alfabesini benimse- Beylikleri ve ilk Osmanlı bu dönemde ele alın-
mişler ve bu değişim zamanla diğer Türk top- maktadır.
luluklarını da etkilemiştir. » Osmanlı Türkçesi: Bu dönemde Türkçe,
* Daha önce tek yazı dili olarak görülen Türkçe, Osmanlı Devletinin sınırları dâhilinde geniş bir
bu devirde Kuzey-Doğu Türkçesi ve Batı Türk- sahaya yayılmıştır. Bu yayılma XVI. yüzyıldan
EDİTÖR YAYINEVİ
çesi olmak üzere iki kola ayrılır. XX. yüzyıla kadar devam etmiştir. Türkçe bu
dönemde yabancı dillerden özellikle de Arapça
ve Farsçadan pek çok kelime ve gramer şekil-
leri almıştır.

KUZEY - DOĞU TÜRKÇESİ » Türkiye Türkçesi: Batı Türkçesinin üçüncü
devresidir. Genellikle “Yeni Lisan Hareketi” bu
* Kuzey-Doğu Türkçesi XIII. yüzyıl ile XIV. dönemin başlangıcı kabul edilir. 1908 yılından
yüzyıllarda Hazar Denizi’nin kuzeyinde ve günümüze kadar olan süreyi kapsayan Tür-
Orta Asya’da kullanılmıştır. Eski Türkçenin kiye Türkçesi döneminde dilimiz yabancı dillerin
özelliklerini koruyup geliştirerek devam eden etkisinde kurtulmaya başlamış ve sadeleşmiş-
bu yazı dili Kuzey ve Doğu Türkçesi olmak tir. Bu devrin temelinde, İstanbul konuşma-
üzere iki kolda gelişir. sının esas alındığı bir yazı dili vardır. Ayrıca

* Doğu Türkçesi cumhuriyetin ilanından sonra 1928’de gerçek-
» Karahanlıca leştirilen alfabe değişikliği ve 1932’de kuru-
lan Türk Dil Kurumu bu dönem açısından çok
» Harezmce
önemli gelişmeler arasında yer alır.
» Çağatayca

* Kuzey Türkçesi
» Kıpçakça
TÜRKLERİN KULLANDIĞI ALFABELER

GÖKTÜRK (ORHUN) ALFABESİ
BATI TÜRKÇESİ
* Türklerin kullandığı ilk alfabedir. Türkler ara-
* Hazar Denizi’nin güneyinden geçerek batıya sında VII-IX. yüzyıllar arasında yaygın ola-
gelip yerleşen Oğuz Türklerinin yazı dilidir. rak kullanılmıştır.
Batı Türkçesi XIII. yüzyıldan günümüze * Alfabede kullanılan yazı tarzına “runik” denir.
kadar kesintisiz devam etmiştir.
* Bu alfabe Danimarkalı Vilhelm Thomsen
* Batı Türkçesi; Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlı tarafından çözülmüştür. Göktürk alfabe-
Türkçesi ve Türkiye Türkçesi olarak üç dev- siyle 732 yılında yazılan Orhun Yazıtları, Türk
reye ayrılır. edebiyatının yazılı ilk eseri sayılmaktadır.