Page 11 - 10. SINIF TÜRK DİLİ ve EDEBİYATI ÖĞRETEN PARAGRAF - GİRİŞ YAYINLARI

4. ünİte: DeStan / efSane PARAGRAF TESTİ 2

1 (I) Türk dili, edebiyatı ve tarihi için önemli bir kaynak 3
niteliği taşıyan destanlar, Sözlü Edebiyat Dönemi ürün- I� Türk edebiyatında destanların sınıflandırılmasında
lerindendir. (II) Türk destanları, Türklerin göçebe hayatı coğrafi ve kültürel değişikliklerin yanı sıra din unsu-
yaşamaları ve geniş coğrafi alanlara yayılmış olmaları runun da etkisi vardır.
sebebiyle ikinci oluşum safhasında kalmış, oluşumunu
tamamlayamamıştır. (III) Yani bir destan şairi tarafından II� Bu bakımdan destanlar, İslamiyet’in kabulünden
yazıya geçirilmemiştir. (IV) O yüzden doğal Türk destan- önceki Türk destanları ve İslamiyet sonrası Türk des-
ları manzum değildir. (V) Bilinen yazılı Türk destanları tanları olarak sınıflandırılmıştır.
daha çok İran, Çin, Arap, Moğol, Bizans ve Batı kaynak- III� İslamiyet’in kabulünden önceki Türk destanları ara-
larından derlenmiş; oluşumlarından çok sonra yazıya sında Altay-Yakut Dönemi’nde Yaradılış Destanı,
geçirilmiştir. Saka Dönemi’nde Alp Er Tunga Destanı ve Şu Des-
tanı, Hun Dönemi’nde Oğuz Kağan Destanı ve Attila
Parçada geçen numaralandırılmış cümleler ile ilgili Destanı, Kök Türk Dönemi’nde Bozkurt Destanı ve
GİRİŞ YAYINLARI
aşağıdakilerin hangisi yanlıştır?
Ergenekon Destanı, Uygur Dönemi’nde ise Türeyiş
A) I. cümlede Türk tarihi ile ilgili araştırmalarda destan- Destanı ve Göç Destanı yer alır.
lardan yararlanılabileceği belirtilmiştir.
Numaralandırılmış cümlelerden hangileri bir parça-
B) II. cümlede Türk destanlarında eksik kalan yanların nın giriş cümlesi olabilir?
olduğuna değinilmiştir.
C) III. cümlede Türk destanlarının kaleme alınmadığın- A) Yalnız I B) Yalnız II
dan bahsedilmiştir. C) Yalnız III D) I ve III
D) IV. cümlede doğal Türk destanlarının aslında destan E) I, II ve III
sayılamayacağına değinilmiştir.
E) V. cümlede Türk destanlarının diğer ülkelerin kaynak-
larından bir araya getirildiği belirtilmiştir.

4 İslamiyet’in kabulünden sonraki Türk destanlarından
bazıları şunlardır: Satuk Buğra Han Destanı, Manas
Destanı, Cengiz Han Destanı, Timur Destanı, Battal
Gazi Destanı, Danişmend Gazi Destanı, Köroğlu Des-
tanı. Bu dönem destanlarının dili sadedir. Destanlarda
geçen Arapça ve Farsça kelimeler de Türkçe konuşan
insanların yabancı olmadığı kelimelerdir. Bu destanlar-
2 Türk destanlarının pek çoğunda ortak olarak kullanılan daki (Battal Gazi’de olduğu gibi) kısa cümleler anlatımda
bazı motifler vardır. (I) Bu motifler arasında ışık, at, ağaç, akıcılık ve kolaylığı sağlamıştır. Bu destanların Anadolu
su, çeşitli madenler (gümüş, altın, demir vb.), kurt, kadın, ve Balkanlarda Türkçe konuşan herkes tarafından bilin-
yada taşı, ok-yay, yaşlı adam sayılabilir. (II) Destanlar mesi, okunması ve yaygınlaşması dilinin sadeliğinden
birdenbire ortaya çıkmış ürünler değildir. (III) Bu ürünler, kaynaklanmaktadır.
bir süreç içerisinde varlık kazanmıştır. (IV) Destanların
oluşabilmesi için öncelikle o milleti derinden etkileyen bir Parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerin hangisine
olayın (savaş, göç, kıtlık vb.) yaşanması ve bunun dilden ulaşılamaz?
dile aktarılması gerekir. (V) Ardından destan geleneğini A) Özel isimlere sıklıkla yer verilmiştir.
bilen bir kişi tarafından bunlar derlenip bir araya getirilir. B) Anlaşılır bir anlatım sergilenmiştir.

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci parag- C) Anlatılanlar hakim bakış açısıyla kaleme alınmıştır.
raf numaralandırılmış cümlelerin hangisiyle başlar? D) Yay ayraç içerisinde örneklemeye başvurulmuştur.

A) I B) II C) III D) IV E) V E) Bazı ifadelerde genelleme yapılmıştır.

giriş Yayınları / 10. Sınıf türk Dili ve edebiyatı 27