Page 7 - 10. SINIF TÜRK DİLİ ve EDEBİYATI ÖĞRETEN PARAGRAF - GİRİŞ YAYINLARI

2. ünİte: hİkâYe PARAGRAF TESTİ 2

1 Kahramanlık hikâyeleri, halk hikâyeleri içinde önemli 3
bir yere sahiptir. Kahramanlık tipi hikâyelerde sosyal bir I� Mesnevi, hepsi aynı vezinde fakat her beyti diğer
karakter bulunur. Bu kahramanlar adaletsizliğe, sosyal beyitlerden bağımsız olarak kendi arasında kafiyeli
sorunlara karşı savaşan halkın gözünde yüce kişilerdir. bir nazım biçiminin adıdır.
Edebiyatımızdaki kahramanlık hikâyelerinin başında “Hz.
Ali Cenknameleri” gelir. Cenknameler, Türk destan gele- II� Kelime manası ikileme olan mesnevi türünde her bey-
neğinin İslami devresinin ürünleridir. “Hz. Ali Cenkname- tin mısraları ikişer ikişer kafiyelenir.
leri” özellikle 13. yüzyıl Türk edebiyatında önemli örnek- III� Mesnevide beyitlerin diğer beyitlerden bağımsız
lerle kendini göstermiştir. Hz. Ali, Türk kültürü içerisinde, olması şairleri kafiye bulma ve sayısı önceden belli
diğer İslâm önderlerinden farklı ve özel bir yere sahiptir. birkaç beyit ile düşüncelerini ifade etme sıkıntısından
Onun kahramanlıkları dilden dile anlatılarak, kimi zaman kurtarmıştır.
tarihî hakikatleri de aşarak efsanevi bir boyuta ulaşmıştır. IV� Bu nedenle de uzun, bazen binlerce beyit tutan man-
GİRİŞ YAYINLARI
Buna göre aşağıdakilerden hangisi cenknameleri zumeler bu nazım biçimiyle yazılmıştır.
çağrıştıran bir sözcük olamaz? Numaralandırılmış cümlelerden hangileri bir parça-
A) Aşk B) Kahramanlık nın giriş cümlesi olabilir?
C) Savaş D) Vatanseverlik A) Yalnız IV B) I ve II
E) Yiğitlik C) I ve III D) I, II ve III
E) II, III ve IV

4 Genellikle bir mesnevide bulunması gereken bölümleri şu
üç başlık altında toplamak mümkündür:

Giriş Bölümü: Mesnevi, şairinin biçim gerekliliklerini
2 Divanlarda beyit sayısı en fazla otuza kadar çıkmış yerine getirdiği kısımdır. Yazım amacı bu bölümde ifade
kısa mesnevilere de rastlanmaktadır. Bununla birlikte edilir.
bu nazım biçimiyle genellikle “Leylâ vü Mecnun”, “Hüs- Konunun İşlendiği Bölüm: Asıl konunun işlendiği bölüm-
rev ü Şirin”, “Yusuf u Zeliha” gibi uzun aşk hikâyeleri ve dür. Bu bölüm mesnevilerin konusuna göre farklılık göste-
destani konular yazılmıştır. Ayrıca bu türde öğretici yönü rir. Mesnevilerde ana konu işlenirken bazen ana konuyla
ağır basan dinî, tasavvufi, ahlaki eserler ve manzum söz- bir şekilde bağlantılı başka konular da kısaca anlatılır;
lükler de yazılmıştır. Aynı şair tarafından yazılmış beş sonra tekrar asıl konuya dönülür.
mesneviye hamse denir. Mesnevi, divan edebiyatımızda
çağdaş hikâye ve romanın yerini tutmuştur. İlk başlarda Bitiş Bölümü: Mesnevinin adı, bazen şairi, kaç beyit
nazire geleneği ile yazılan mesneviler 17. yüzyıldan sonra olduğu, nerede ve ne zaman yazıldığı gibi bizzat şairi
millî kimliğe bürünmüştür. Edebiyatımızdaki bazı önemli tarafından verilmiş bilgiler de genellikle bu bölümde yer
mesneviler şunlardır: Mevlânâ (Mesnevi), Yunus Emre alır. Bu bilgiler edebiyat tarihimiz açısından son derece
(Risâletü’n-Nushiyye), Tursun Fakih (Gazavat-ı Resulul- önemlidir. Bitiş bölümü, bazen şairlerin eser hakkındaki
lah), Aşık Paşa (Garipnâme), Şeyyad Hamza (Yusuf ve değerlendirmelerini de içerdiği için ayrı bir değer taşır.
Zeliha), Fuzûli (Leyla vü Mecnun), Şeyhi (Hüsrev ü Şirin) Bu parçaların ortak özelliği aşağıdakilerden hangi-
ve Şeyh Galip (Hüsn ü Aşk)... sidir?
Aşağıdakilerden hangisi bu parçadan çıkarılabilecek A) Önemli mesnevileri tanıtmaları
anahtar sözcükler arasında yer almaz? B) Mesneviye konulabilecek başlıkları açıklamaları

A) Hamse B) Divan C) Mesnevinin bölümlerinden bahsetmeleri
C) Beyit D) Nazım D) Mesnevilerde işlenen konuları sıralamaları
E) Gelenek E) Mesnevilerin önemini belirtmeleri

giriş Yayınları / 10. Sınıf türk Dili ve edebiyatı 11