Page 32 - 10. SINIF BİYOLOJİ FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 2 3. ÜNİTE: EKOSİSTEM EKOLOJİSİ VE GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI

5 Yağış m�ktarı ve coğraf� özell�kler, ayrıştırıcıların faal�yet- 7 Ekos�stemdek� su m�ktarına bağlı olarak gel�şen yaprak
ler� topraktak� m�neral madde m�ktarını etk�ler. Toprağın yüzey� gen�şl�ğ� b�r adaptasyondur. F�l kulağı b�tk�s� (Alo-
m�neral m�ktarı, pH değer� ve zem�n yapısı b�tk�ler�n dağı- cas�a odora − Alokas�ya odora) g�b� yağışlı ve neml� alan-
lımında büyük rol oynar. Ayrıca canlılar metabol�k faal�- larda yaşayan b�tk�ler�n yaprak yüzeyler� gen�şt�r. Kara-
yetler�n� devam ett�reb�lmek �ç�n m�nerallere �ht�yaç duyar. çam g�b� kurak ve sıcak alanlarda yaşayab�len b�tk�ler�n
Azot ve fosfor azlığı kara ekos�stemler�nde üret�c�ler�n yaprak yüzeyler� oldukça dardır. B�rçok kara hayvanı su
dağılışını bel�rled�ğ� g�b� b�rçok sucul ekos�stemde algler�n kaybını azaltmak �ç�n su geç�rmez dış yüzeylere sah�pt�r.
ve fotosentet�k bakter�ler�n büyümes�n� sınırlar. Doğada Karasal organ�zmalar �ç�n su hayat� öneme sah�pt�r. Göl-
bulunan azot ve fosfor b�leş�kler� g�b� �norgan�k bes�nler; ler, bataklıklar, den�zler ve okyanuslar pek çok tür �ç�n
fotosentet�k bakter�ler�n, yosunların, b�tk�ler�n dağılımı ve uygun yaşam alanları oluşturur.
bolluğu üzer�nde etk�l�d�r. Canlıların yaşam alanlarının Bu parçada;
as�tl�k ve bazlık dereces� k�myasal maddeler, tarım �laç-
ları, as�t yağmurları ve gübreleme g�b� faal�yetlere bağlı I. Tanımlama,
olarak değ�ş�r. Ekos�stem� oluşturan türler kend�ler� �ç�n II. Örneklend�rme,
�deal pH değer�ne sah�p hab�tatlarda yayılım göster�r. III. Karşılaştırma
B�r türün b�reyler�n�n doğal olarak yaşamını sürdürdüğü
alana hab�tat den�r. IV. Tanık gösterme

Canlıların yaşam alanlarındaki dağılımlarını; verilen düşünceyi geliştirme yollarından hangisileri
kullanılmıştır?
I. Sıcaklık,
A) I ve II B) II ve IV
II. pH değer�,
C) II ve III D) I ve III
III. M�neral,
E) I, III ve IV
IV. Gübreleme faal�yetler�
ifadelerinden hangileri etkiler?
A) Yalnız I B) Yalnız II 8 İnsan faal�yetler� b�yosferde beslenmeyle �lg�l� yapıyı,
C) III ve IV D) I ve III enerj� akışını, k�myasal döngüyü ve tüm türler�n bağlı
E) I, II, III ve IV olduğu ekos�stem süreçler�n� değ�şt�r�r. İnsan, f�z�ksel
olarak dünyanın karasal yüzey�n�n neredeyse yarısını
değ�şt�rm�ş durumdadır. Bazı tahm�nlere göre �nsan, 65,5
m�lyon yıl önce gerçekleşm�ş olan büyük astero�t çarp-
masının tet�kled�ğ� k�tlesel yok oluştak�nden daha fazla
sayıda türü yok olma tehl�kes� altına sokab�lecekt�r. B�r
bölgedek� t�lk�ler�n kürkler� �ç�n aşırı avlanılması sonucu
6 Su ekos�stemdek� öneml� b�r cansız faktördür. Tüm can-
lılar metabol�k faal�yetler�n� gerçekleşt�reb�lmek �ç�n suya kem�r�c� popülasyonunda artış görülür. Bu durum ekos�s-
gereks�n�m duyar. Karasal ekos�stemlerde b�tk�ler, suyu temde oluşab�lecek değ�ş�kl�ğ�n yol açtığı olumsuz sonuç-
terleme �le sıcaklığı ayarlamada, fotosentezde ve m�ne- lara örnek ver�leb�l�r.
raller� topraktan alab�lmede kullanır. B�tk�ler ekos�stem- Parçanın asıl yazılış amacı aşağıdakilerden hangi-
dek� su m�ktarına göre bazı adaptasyonlar gel�şt�r�r. B�tk�- sidir?
ler�n yaprakları ve d�ğer kısımlarında kut�kula g�b� mumsu A) İnsan faal�yetler�n�n ekos�stemdek� değ�ş�mler üzer�n-
katmanların bulunması su kaybını azaltmaya yönel�kt�r. dek� etk�s�ne değ�nmek
B�tk�ler gen�ş kök s�stemler� �le �ht�yaç duydukları suyu
topraktan karşılar. B) Ekos�stemde �nsan etk�s�n� azaltma çalışmalarını
açıklamak
Bu parçaya getirilebilecek başlıklar arasında aşağı- C) K�myasal döngünün ekos�stemde gösterd�ğ� değ�ş�m-
dakilerden hangisi olabilir?
ler� vurgulamak
A) Suyun Yapısı B) Cansız Faktörler�n Çeş�d� D) Ekos�stem ve popülasyonların etk�leş�m�n� açıklamak
C) Suyun Önem� D) Su ve Toprağın Önem� E) Ekos�stemde oluşub�lecek değ�ş�mler�n olumlu ve
E) B�tk�lerde Suyun Etk�s� olumsuz sonuçlarına değ�nmek

32 Markaj Yayınları / 10. Sınıf Biyoloji
MARKAJ YAYINLARI