Page 29 - 10. SINIF BİYOLOJİ FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

3. ÜNİTE: EKOSİSTEM EKOLOJİSİ VE GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI PARAGRAF TESTİ 1

1 Ekoloj�, Yunanca yaşanılacak yer anlamına gelen o�kos 3 (I) Bel�rl� b�r çevrede yaşayan tüm canlı ve cansızların
�le b�l�m anlamına gelen logos sözcükler�n�n b�rleşmes�yle b�rl�ktel�ğ�ne ekos�stem den�r. Kıtalar, okyanuslar, göller,
oluşmuştur. Canlıların b�rb�rler� ve cansız çevreler�yle ormanlar ve çayırlar ekos�steme örnekt�r. (II) Doğadak�
etk�leş�mler�n�, yaşamın devamlılığını sağlayan madde tüm ekos�stemler b�rleşerek b�yosfer� oluşturur. (III) Bel�rl�
ve enerj� döngüler�n� �nceleyen b�l�m dalına ekoloj� den�r. b�r alanda uyum �ç�nde yaşayan popülasyonların oluştur-
Ekoloj� yen� b�r b�l�m dalı olsa da ekoloj�k yaklaşım ve duğu topluluğa komün�te den�r. Örneğ�n Abant Gölü’nde
yöntemler oldukça esk�d�r. Canlıların çevreler�yle ve bulunan bakter�ler, planktonlar, böcekler, kurbağalar,
kend� aralarında etk�leş�m �ç�nde oldukları çok esk�den balıklar ve b�tk�ler gölün komün�tes�n� oluşturur. (IV) B�r
ber� b�l�nmekted�r. Ar�stoteles kâ�natın b�r bütün olduğunu, ekos�stemde çeş�tl� canlı türler� yaşamını sürdürür. (V)
kâ�nattak� unsurların döngü �çer�s�nde olduklarını, canlı Bel�rl� b�r alanda yaşayan aynı türe a�t b�reyler�n oluştur-
varlıkların ortama uyum sağladıklarını ve canlıların kend� duğu topluluğa popülasyon den�r. Van’da yaşayan Van
aralarında yaşam �ç�n mücadele ett�kler�n� bel�rt�r. Orta ked�ler� (Fel�s catus - Fel�s katus), Karaden�z'de yaşayan
Çağ’da yaşamış ünlü İslam düşünürü İbn� S�na, eserle- sardalyalar (Sard�na p�lchardus - Sard�na b�lçardus) ve
r�nde havanın etk�ler� ve tıbb� ekoloj� üzer�nde durur. Abant Gölü’ndek� beyaz n�lüferler (Nymphaea alba - N�m-

Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisine değinilme- faye alba) popülasyon örnekler�d�r.
miştir? Parçada numaralandırılarak verilen cümlelerin han-
gilerinde bir kavramın tanımına yer verilmemiştir?
A) Ekoloj�n�n tanımına
B) Orta Çağ’dak� ekoloj�k çalışmalara A) Yalnız I B) II ve IV
C) Ekoloj� sözcüğünün oluşumuna C) I ve III D) II ve III
D) Ekoloj�k alanda bazı düşünürler�n f�k�rler�ne E) I, II ve IV
E) Canlıların çevreyle etk�leş�m �ç�nde olduklarına

2 Yeryüzündek� den�zler, neh�rler, göller, dağlar, orman-
lar ve çöller canlıların barındıkları yerlerd�r. Canlıların
doğal yaşam sınırı atmosferde (hava küre) 10 km yük-
sekl�k, l�tosferde (taş küre) 7 km ve h�drosferde (su küre)
5 km der�nl�k olarak kabul ed�l�r. Ekoloj�; b�yosfer, b�yom,
ekos�stem, komün�te, popülasyon ve organ�zma olarak
büyükten küçüğe doğru sıralanan ekoloj�k kavramları
�nceler. Yeryüzünde canlı türler�n�n oluşturduğu ve bu 4 Ekos�stem, canlı (b�yot�k) ve cansız (ab�yot�k) faktörler-
canlıların yaşadıkları alanların toplamına b�yosfer (ekos- den oluşur. Ekos�stem� kavrayab�lmek �ç�n organ�zmaların
fer) den�r. Kend�ne özgü �kl�m özell�kler�ne ve canlı türle- dağılımının, tür çeş�tl�l�ğ�n� etk�leyen canlı ve cansız fak-
r�ne sah�p büyük ölçekl� kara ya da su ekos�stemler�ne törler�n b�l�nmes� gerek�r. Ekos�stemlerdek� canlı faktörler
b�yom adı ver�l�r. B�yomlara örnek olarak trop�kal yağmur üret�c�ler, tüket�c�ler ve ayrıştırıcılardır. Toprak, m�neraller,
ormanları ve tundra ver�leb�l�r. enerj� kaynağı, sıcaklık, �kl�m ve su ekos�stem�n cansız
Parçadan hareketle; faktörler�d�r. B�r göl ekos�stem�ndek� canlı faktörlere gölde
I. Ekoloj� b�l�m�n�n çalışma alanı, yaşayan balık popülasyonları ve su kuşları; cansız fak-
törlere, göl suyunun sıcaklığı ve suyun m�neraller� örnek
II. B�yosfer ve b�yomun farklılıkları, ver�leb�l�r.
III. Canlıların yaşam sınırları Aşağıdaki ekosistem faktörlerinden hangisi farklı bir
bilgilerden hangilerine ulaşılabilir? grupta yer alır?

A) Yalnız I B) I ve II A) M�neraller B) Su
C) I ve III D) II ve III C) Güneş D) İnsanlar
E) I, II ve III E) Den�z�n sıcaklığı

Markaj Yayınları / 10. Sınıf Biyoloji
MARKAJ YAYINLARI 29