Page 30 - 10. SINIF BİYOLOJİ FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 1 3. ÜNİTE: EKOSİSTEM EKOLOJİSİ VE GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI

5 B�r ekos�stem �çer�s�nde bulunan ve b�rb�rler�n� etk�leyen 7 Tüm organ�zmalar yaşamak �ç�n kullanılab�l�r b�r enerj�
canlı varlıkların tümüne canlı faktör den�r. Ekos�stem�n kaynağına �ht�yaç duyar. (I) Ekos�stemde enerj�n�n ana
canlı faktörler� üret�c�ler, tüket�c�ler ve ayrıştırıcılar ola- kaynağı çoğunlukla güneşt�r. Güneş ışığından gelen ve
rak üç grupta �ncelen�r. İnorgan�k maddelerden organ�k fotosentez �şlem� sırasında klorof�l tarafından yakalanan
madde sentez� yapab�len canlılara üret�c�ler (ototrof can- güneş enerj�s�, ekos�stemler�n çalışmasına olumlu katkı
lılar) den�r. Üret�c�ler, fotosentez veya kemosentez olayla- yapar. (II) Fotosentez yapan üret�c� canlılar, ışık enerj�-
rını gerçekleşt�rerek kend� bes�nler�n� yapmaları yanında s�n� kullanarak �norgan�k maddelerden organ�k b�leş�kler
atmosfer�n karbond�oks�t ve oks�jen denges�n� de sağlar- sentezler. (III) B�tk�ler karbond�oks�t ve su g�b� �norga-
lar. Üret�c�ler; karasal ekos�stemlerde yeş�l b�tk�ler, sucul n�k maddeler� kullanarak gl�koz g�b� organ�k b�leş�kler�
ekos�stemlerde s�yanobakter�ler ve alglerd�r. Yeş�l b�tk�ler, sentezleyeb�l�r. (IV) Canlılar kend�ler� �ç�n uygun çevre
bazı bakter�, arke ve prot�st türler� üret�c� canlı örnekle- şartlarının olduğu ortamlarda yerleş�p yaşayab�l�r. (V)
r�d�r. Kend� bes�n�n� üretemeyen, bes�nler�n� bulundukları Ekos�stemdek� d�ğer canlıların büyük çoğunluğu, enerj�
ortamdan hazır alan canlılara tüket�c�ler (heterotrof can- kaynağı açısından b�tk�ler�n sentezled�ğ� organ�k madde-
lılar) den�r. Hayvanlar, mantarlar, bazı prot�stler ve bazı lere bağımlıdır.
bakter�ler heterotrof canlılardır. Heterotrof canlılar, bes�n- Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi
ler�n� alma şekl�ne göre holozo�k, s�mb�yot�k ve ayrıştırıcı düşüncenin akışını bozmaktadır?
canlılar olarak üç gruba ayrılır.
A) I B) II C) III D) IV E) V
Parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ekos�stem�n oluşumu
B) Ekos�stem� oluşturan canlı faktörler
C) İnorgan�k maddeler�n yapısı ve �çer�ğ�
D) Heterotrof canlıların yaşam alanları
E) Ekos�stem� oluşturan b�leşenler

8 Güneş ışınlarının eks�kl�ğ� kara ekos�stemler�ndek� b�tk�-
ler�n büyümes�n� sınırlayan öneml� b�r faktördür. Orman
ekos�stemler�nde ışık dağılımı, uzun boylu b�tk�ler tara-
6
fından engellend�ğ�nden orman tabanında bulunan otsu
I. B�r ekos�stemde canlılar dışında kalan ve canlıların b�tk�ler ışıktan yeter� kadar yararlanamaz. Pek çok b�tk�de
yeryüzündek� dağılımını, tür çeş�tl�l�ğ�n� etk�leyen fak- büyüme, gel�şme, ç�çeklenme ve yaprak dökümü g�b�
törlere cansız faktörler den�r. f�zyoloj�k olaylar b�tk�ler�n ışık alma süres�ne göre bel�rle-
II. Rüzgâr, buharlaşma �le organ�zmanın su kaybı ora- n�r. Ekos�steme ulaşan ışığın m�ktarı b�tk�ler�n dağılımını
nını artırdığı ve b�tk� tohumlarının yayılışında da etk�l� da bel�rler. Ekos�stemdek� hayvanların b�yoloj�k faal�yet-
olduğu �ç�n tür çeş�tl�l�ğ�n� etk�ler. ler� ışığın ş�ddet�nden ve süres�nden etk�len�r. Üreme,

III. Bazı cansız faktörler daha çok kara ekos�stemler�nde avlanma ve göç etme g�b� faal�yetler ışığa bağlı olarak
tür çeş�tl�l�ğ�n� ve dağılımını bel�rler. gerçekleş�r. Bazı hayvanlar gündüz bazı hayvanlar gece
daha akt�ft�r. Sucul ekos�stemlerde ışık, bel�rl� der�nl�k-
IV. Örneğ�n rüzgâr genell�kle karada etk�l� olan �kl�mle ler�n ötes�ne geçemed�ğ� �ç�n tür çeş�tl�l�ğ�n� ve sayısını
�lg�l� cansız faktördür. sınırlandırır. Az sayıda ekos�stemde temel enerj� kay-
V. Cansız faktörler enerj� kaynağı, sıcaklık, �kl�m, toprak, nağını �norgan�k maddeler�n oks�tlenmes� �le elde ed�len
m�neraller ve su olarak altı grupta �ncelen�r. enerj� oluşturur.
Parçanın anlam bütünlüğünün sağlanabilmesi ama- Bu parçada aşağıdaki anlatım biçimlerinin hangisin-
cıyla hangi cümlelerin yer değiştirmesi gerekir? den yararlanılmıştır?

A) I ve II B) I ve III A) Açıklayıcı B) Bet�mley�c�
C) II ve III D) II ve V C) Öyküley�c� D) Tartışmacı
E) III ve IV E) Benzetme

30 Markaj Yayınları / 10. Sınıf Biyoloji
MARKAJ YAYINLARI