Page 23 - TYT TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 23
BÖLÜM
2 İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ
Yazının İcadından Önce İnsan Ɖ Ayrıca köpek ve sığır gibi hayvanlar evcilleştirilmiştir.
Çatalhöyük, günümüzde UNESCO Dünya Mirası Lis-
Ɖ Yazının icadı öncesine Tarih Öncesi Çağlar, sonra- tesi’nde olan önemli bir yerdir.
sına ise Tarih Çağları denilmektedir.
Ɖ İnsanlık tarihinin en uzun devresini oluşturan Tarih Çayönü/ Diyarbakır
Öncesi Dönem’de insanlar tabiata bağlı bir hayat sür- Ɖ Yakın Doğu’daki köy yerleşimlerinin ilk örneğidir.
düler. Ɖ Kamış ve dallarla yapılan basit yuvarlak kulübeler-
Ɖ İlk zamanlarda insanlar yabani meyveler, otlar ve bitki den taş temelli kerpiç yapılara geçilmiş koyun ve keçi
kökleriyle beslendiler. evcilleştirilerek avcı bir topluluktan çiftçiliğe dayalı bir
Ɖ Yiyecek bulmak için bütün gün dolaşan insanlar gece geçiş sürecinin yaşandığı görülmüştür.
olunca mağaralar, kuytu yerler ve ağaç kovukları gibi YAZININ İCADI VE ÖNEMİ
doğal barınaklara çekildiler.
Ɖ Yazı ilk defa MÖ 3200’lerden itibaren Mezopotamya
Ɖ Yaşam şartlarındaki iyileşmeye bağlı olarak bilgi uygarlıklarından biri olan Sümerler tarafından kulla-
ve becerisi gelişen insanlar, taşları yontarak bıçak, nıldı.
balta; hayvan kemik ve boynuzlarından zıpkın, mızrak
uçları, iğne ve hançerler yaptılar. Ɖ Tarım ve hayvancılıkla geçinen Sümerler her şeyin
tanrıya ait olduğuna inanır, ürettikleri ürünleri kralın
Avcılık-Toplayıcılıktan Üreticiliğe kontrolündeki ziggurat denilen tapınağa teslim ederdi.
Ɖ Tapınaktaki görevliler teslim aldıkları ürünlerin kay-
Ɖ Yeni dönemde insanlar buğday, arpa ve mercimek dını tutmak için çiviye benzeyen işaretler kullandılar.
gibi doğada kendiliğinden yetişen yabani tahılları
ıslah ederek deneme yanılma yoluyla zirai üretime Ɖ Çivi yazısı adıyla bilinen bu yazıyı üçgen uçlu bir
başladılar. kalem kullanarak yumuşak kil tabletler üzerine yaz-
dılar.
Ɖ Sığır, koyun, keçi gibi hayvanları evcilleştirerek onla-
rın etinden, sütünden ve derisinden yararlandılar. Ɖ Mezopotamyalılarla yaptıkları ticaret sırasında yazıyı
öğrenen Mısırlılar, hiyeroglif adıyla bilinen kendilerine
Ɖ Ekip biçtikleri tarlaların yanına da ilk köy yerleşmele- özgü resim yazısını kullandılar.
rini kurdular.
Ɖ Yazının gelişmesine katkıda bulunan bir diğer
Ɖ Hayvan postları yerine bitki liflerinden yaptıkları giy- kavimse Fenikeliler oldu. Tarihte bilinen ilk harf yazısı
sileri giydiler. olan Fenike alfabesini oluşturdular.
Ɖ Diğer yandan kilden yaptıkları kapları pişirip, sertleş- Ɖ Günümüzdeki Latin harflerinin temelini oluşturan bu
tirerek seramik sanatını başlattılar. alfabeyi İyonyalılar, Romalılar ve Yunanlar da kullandı.
Ɖ Tarımın ve hayvancılığın keşfiyle birlikte insanlar Ɖ Yazı en fazla devletler tarafından kullanıldı. Devlet-
avcı-toplayıcı göçebelikten üretime dayalı yerleşik lere ait ilk yazılı belgeler genellikle vergi içeren def-
hayata geçtiler. terlerdir.
İlk Yerleşmeler Ɖ Devletler yazıyı ekonominin yanında yönetim, hukuk
ve diplomasi ( ateşkes, barış, ittifak antlaşmaları) ala-
Göbeklitepe / Şanlıurfa nında da kullandılar.
Ɖ İnsanoğlunun, tarım faaliyetlerine başlayıp ve yerle- Ɖ Yöneticiler yazılı emirler yayımlayarak otoritelerini
sağladılar.
şik hayata geçtikten sonra tapınaklar yaptığını kanıt-
layan önemli bir bölgedir. İLK ÇAĞ’DA BİLİMLER
Ɖ Dünyanın bilinen en eski ve en büyük tapınak yerleş- Astronomi
kesi olan Göbeklitepe UNESCO Dünya Mirası Liste-
si’nde yer alır. Ɖ Astronominin doğuşu insanın evreni keşfetme çaba-
sıyla yakından ilgilidir. Gök olaylarının yeryüzündeki
Çatalhöyük / Konya olaylarla ilişkisini keşfeden insanlar düzenli gözlemler
Ɖ İnsanlık tarihinin ilk şehir yerleşmesi olarak kabul yapıp kayıtlar tutmaya başladılar.
edilmektedir. Ezme ve öğütme taşlarının bulunması, Ɖ Böylece gök cisimlerinin konumlarına ve hareket
buradaki insanların kendi ekmek ihtiyaçlarını karşıla- sürelerine ilişkin bilgilere ulaşarak, olacakları önce-
dıklarını göstermektedir. den görüp hayatlarını planlamaya başladılar.
