Page 338 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. Ünite: Eski Çağ Medeniyetleri

• Tanrı, Türk kağanına kut vererek hükümdarlık gücü ve yet- ESKİ ÇAĞ'DA HUKUK
ESKİ ÇAĞ'DA HUKUK
kisi bahşetmiştir.
• Kut anlayışı gereği kağanın soyundan gelen erkek üyelerin MEZOPOTAMYA

hükümdar olma hakkı olduğu için Türk devletlerinde sık sık • Bu coğrafyada kurulan devletlerde halk, kralların ülkeyi
tanrılar adına yönettiğine inanırdı.
taht kavgaları yaşanmıştır.
• Türklerde kağan, hem bütün devlet teşkilatının başı hem de • Kaynağını dine dayandıran Mezopotamya kanunlarında
genellikle kısasa kısas ilkesi uygulanmıştır.
toplumun lideri durumundaydı. • Suçlulara para cezasının da verildiği kanunlarda hem er-
• Kağan yönetimle ilgili kararlar alırken “toy” veya “kurultay” kekleri hem de kadınları kapsayacak şeklide düzenlemeler

adındaki meclise danışmıştır. yapılmıştır.
• EDİTÖR YAYINLARI
• Türklerde devlet “il” şeklinde ifade edilmiştir. Devlet; bağım- • Kanunlarda; özel mülkiyet, aile, can güvenliği, vatandaşın
sızlık, vatan, halk ve töre olmak üzere dört temel unsurdan devlete karşı sorumlukları gibi birçok konuda hükümler yer
almıştır.
oluşmuştur. • Tarihte bilinen ilk yazılı kanunları Sümerlerde Lagaş Kralı
• Türk devlet teşkilatında kurultay (toy); siyasi, kültürel, hu- Urgakina yapmıştır.
kuki ve ekonomik konularda genel kararlar alan ve devlet • Urkagina kendisinden önceki kötü idare sebebiyle meyda-
yönetiminin temelini oluşturan en yüksek kuruluştu. na gelen yolsuzlukları, halkın huzursuzluğunu ve hoşnut-
• Türk insanı yaşam tarzı gereği çocukluktan itibaren asker suzluğunu gidermek için bu kanunları hazırladı.

gibi yetişti. • Adaletname, talimatname gibi isimlerle de anılan bu kanun-
• Türk ordusu, ücretli askerlerden değil her an savaşabilecek lar, diğer devletlere de ilham kaynağı olmuştur.
durumda olan süvarilerden oluştu. • Babil Kralı Hammurabi'nin kendi adıyla hazırlattığı kanun-
lar 282 maddeden oluşan kısasa kısas esasına dayalıdır.
• Tarihte ordu-millet olarak geçen Türkler askerliği para kar- • Hammurabi Kanunları devlet yönetimine ilişkin hükümler

şılığı yapılan bir meslek olarak görmezdi. içerdiğinden dünyanın ilk yazılı anayasası olarak kabul
• Türklerde ilk askerî teşkilat Asya Hun Hükümdarı Mete Han edilmektedir.
(MÖ 209-174) tarafından kuruldu. • Hammurabi Kanunları'nda cezalar çok ağır ve acımasızdır.
• Onlu sistem denilen bu düzenlemeye göre ordudaki en bü- ANADOLU

yük askerî birim olan 10 bin kişilik tümeni, 1000’li, 100’lü ve • Hukuk alanında Mezopotamya uygarlıklarından aldıkları
10’lu birlikler izliyordu. kanunları yeniden yorumlayarak kanunlar yaptılar.
• Aynı şekilde bu birliklerin başında tümenbaşı, binbaşı, yüz- • Hukukun kaynağı dine dayandırılmış, kısas cezası yerine
başı ve onbaşı unvanlı komutanlar vardı. genellikle zararın tazmin edilmesi esasına dayanan fidye
cezası uygulanmıştır.
Ordunun başında bugünkü genelkurmay başkanı yerinde
olan “subaşı”lar bulunmuştur. • Ancak devlete isyanı tanrılara karşı işlenmiş bir suç olarak
görüp ölümle cezalandırılmıştır.
• Türkler, atı savaş sahasında kullanarak düşmanlarına karşı •
hız ve manevra üstünlüğü kazanmıştır. Hititlere ait kanunlarda insan ilişkileri ve tarımsal üretimle
ilgili kurallar ön plana çıkmıştır.
• Süvarilerden oluşan Türk ordularının başlıca silahları, ok • Hitit Kanunlarında; evlenme, boşanma, nikâh ve nişan gibi
ve yaydır. Bunların yanında mızrak, süngü, kalkan ve kılıç aileyle ilgili hususlara yer verilmiştir.
da kullanılan silahlar arasında yer alır. • Kadınların da boşanma hakkı vardır.
• Asya Hun ordusu savaşlarda genellikle hilal taktiği olarak • Hititler, hukuk tarihinde ilk defa kasten adam öldürme ile

da adlandırılan Turan taktiğini uygulamıştır. kazara adam öldürmeyi birbirinden ayırmışlardır.
• Sahte bir geri çekilmeyle pusu kurulduktan sonra düşman • Frigler'de tarım ve hayvancılığın gelişmesi için bunları ko-
ordusu çevrelenmiş ve okçularla uzaktan vurulmuştur. ruyan yasalar çıkartılmıştır.

338 Tarih