Page 164 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. Tema: Anlam Arayışı

Mekân ve Özellikleri: Öyküleyici Anlatıma Örnek:

Zincirli Han, kamyon kasası, Konya-İzmir yolu üzerindeki Köylü döndü. Esmer, uzun boylu adam şoföre:” Ne diye yer
görüntüler hikâyede geçen başlıca mekânlardır. Hikâyede yokmuş, arkada bir yere sıkıştır!...” dedi.
mekân betimlemesine fazla yer verilmemiştir. Son bölümde Bu adam, kamyonun sahibi idi. Şoför yüzünü buruşturarak
genç köylünün kamyondan atlama girişimi sırasında yolun alt indi.
tarafından bir şelale sesi geldiği anlatılmaktadır. Yolun taşlı
olması, kamyonun toz toprak kaldırması o dönemde ulaşım Betimleyici Anlatıma Örnek:
imkânlarının ne kadar sınırlı ve zor olduğunu göstermektedir.
Şoförün yanında oturan siyah elbiseli, gümüş çerçeveli gözlük
takmış, yaşlıca, sünepe tavırlı bir adam-Beyşehir taraflarına
Zaman ve Özellikleri:
dava toplamaya giden bir avukat- başını arkaya çevirerek
EDİTÖR YAYINLARI
Hikâyede belirgin zaman ifadeleri yoktur. Genç yolcunun “Uğurlar olsun cümlenize!” diye bağırdı.
kamyona binmesi ile kamyondan atlaması iki günlük bir za-
man dilimi içinde olmuştur. Hikâyede zamanın çabucak geçtiği Karakter (Ruh) Betimlemesine Örnek:
sezilmektedir. Bunun nedeni, olayların genç köylünün ruh hali Ara sıra otomobil herhangi bir sebeple yavaşlar gibi olunca
esas alınarak anlatılmasıdır. Genç köylü, yolculuk boyunca delikanlı yüzünde zapt edemediği bir dehşet ifadesiyle yerin-
kamyondaki diğer yolcuları gözlemleyip yol parasının her an den fırlıyor, “Acaba duracak mı? Para toplamaya mı başlaya-
toplanabileceği endişesiyle zamanın varlığını hissetmemiştir. cak?” diyor, araba tekrar hızlanınca derin bir nefes alarak yeri-
Hikâyenin önemli özelliklerinden biri de zamanda geriye dö- ne çekiliyor ve atlamak için kati kararını veriyordu. Fakat nasıl
nüştür. Birçok yazarın başvurduğu geriye dönüş yöntemi, kah- atlayacak? Bu kamyon, bu gitgide gözünde büyüyen, bütün
ramanları ve olayları daha ayrıntılı tanımamıza yardımcı olur. hislerine alışamadığı ve ezici tesirler yapan korku makinesi
Bu hikâyede de genç yolcunun babasıyla konuşması, İzmir’e kendisini bir kıskaç gibi yakalamıştı. Buradan kurtulmasına
gitmeye karar vermesi ve arkadaşının yönlendirmeleri geriye imkân olmadığını sanıyordu. Gözleri alev alev olmuş, dört
dönüş tekniğiyle anlatılmıştır. tarafına bakınıyor, etrafındaki köylülerin, ön sıralarda oturan
efendilerin hep kendisine baktıklarını, biraz kımıldasa yakası-
Dil ve Anlatım Özellikleri: na yapışacaklarını zannediyordu.
EDEBİYAT ATÖLYESİ - 2AT ATÖLYESİ - 2
Sabahattin Ali, bu hikâyesinde gerçekçi bir anlatımla yoksulluk EDEBİY
ve çaresizlik temasını işlemiştir. Sade ve yalın bir dilin kullanıl- “Kiraz” adlı hikâyeyi okuyarak yönergede istenen bilgiler doğ-
dığı hikâyede yazar, başkahramanın psikolojik durumunu ba- rultusunda hikâyenin tahlilini yapalım.
şarılı bir şekilde tasvir etmiştir. Genç köylünün fiziksel görünü-
şü üzerinde pek durulmamıştır. Bunun yerine iç dünyasındaki KİRAZLAR
endişeler, çatışmalar ve korkular anlatılmıştır. Kamyon, İzmir’e Karşımızda beş altı dönümlük kocaman bir bahçe içinde yarı
yaklaşınca genç köylünün ruh dünyasında bu dalgalanmalar kaybolmuş bir eski ev vardır. Panjurları hemen daima kapalı
daha belirgin bir hal almıştır. duran bu evde ihtiyar bir karı-koca oturur. Ara sıra öteberi al-
Metinde dönemin zihniyetini yansıtan ifadelerin yanı sıra yerel mak için çarşıya giden yine ihtiyar bir hizmetçilerinden başka
söyleyişlere de yer verilmiştir. Örneğin metrekare yerine metre kimseleri yoktur. Kimse ile görüşmezler. Mamafih, bahçenin
kara, kamyon yerine otomobil, etrafını çeviren yüksek duvara rağmen mahalle ahalisi onla-
rın kim olduklarını, nasıl yaşadıklarını öğrenmeye muvaffak
Anlatıcının Bakış Açısı: olmuştur.

Hikâyede ilahi ve gözlemci anlatıcının bakış açıları birlikte kul- Komşulardan biri bu aile hakkında bana da malumat verdi:
lanılmıştır. Farklı bakış açılarının kullanılması hikâye kurgusu- — (…) Dünya kadar paraları vardır. Fakat gayet pinti insanlar-
nun ve temasının verilmesinde bir bütünlük sağlamaktadır. dır. Yemezler, içmezler, evlerinde yırtık elbiselerle gezerler, kı-
şın ateş yakmazlar. İratlarından gelen parayı bankaya götürüp
Anlatım Biçimleri: yatırırlar. Mezara mı götürecekler, nedir? Bari çocukları falan
olsa... Hâlbuki kimseleri de yokmuş. Bu bahçe baştan başa
Kamyon hikâyesinde öyküleyici ve betimleyici anlatım biçim- kiraz ağaçlarıyla doludur. Mayısta kirazlar kızarmaya başla-
leri kullanılmıştır. Genç köylünün ruh betimlemesine önemli yınca karı-koca haftalarca bahçede bekçilik ederler. Geceleri
ölçüde yer verilmiştir. nöbetleşe uyurlar.

164 Türk Dili ve Edebiyatı