Page 160 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. Tema: Anlam Arayışı

HİKÂYEDE PLAN DURUM HİKÂYESİ
• Hikâyenin planı serim, düğüm ve çözüm şeklinde adlandı- • Bu tarz öykülere modern öykü de denir.
rılan üç bölümden oluşmaktadır. • Bu öykülerde kişisel ve sosyal düşünceler, duygu ve hayal-
• Bu bölümlerin özellikleri şunlardır: ler ön plana çıkar.
• Hikâye anlatılırken serim, düğüm, çözüm bölümlerine uyul-
Serim maz.
Hikâyenin giriş bölümüdür. Bu bölümde olayın geçtiği çevre • Bu tür öykülerde merak ögesi ikinci plandadır. Yazar, gün-
veya kişiler ana hatlarıyla tanıtılarak olaya giriş yapılır. lük hayattan bir kesit sunar veya bir insanlık durumunu an-
latır.
EDİTÖR YAYINLARI
Düğüm • Durum öyküsü ünlü Rus edebiyatçı Anton Çehov tarafından
Hikâyenin bütün yönleriyle anlatıldığı en geniş bölümdür. Olay geliştiridiği için bu tür öykülere Çehov tarzı öykü de denir.
örgüsündeki çatışma, gerilim ve merak duygusu düğüm bölü- • Bu tarz öykünün Türk edebiyatındaki temsilcileri Sait Faik
münün sonunda en yüksek düzeye ulaşır. Abasıyanık ve Memduh Şevket Esendal’dır.

Çözüm
HİKÂYE TÜRÜNÜN TARİHSEL GELİŞİMİ
Hikâyenin sonuç bölümü olup çatışmanın çözüldüğü, merak
duygusunun sonuçlandığı ve olayların bir sonuca bağlandığı
bölümdür. Dünya Edebiyatında Hikâye
• Rönesans’tan (16. yüzyıl) sonra Giovanni Boccacio, “De-
cameron Öyküleri” adlı eseriyle öykü türünün ilk örneğini
HİKÂYE TÜRLERİ vermiş ve çağdaş öykücülüğün başlatıcısı olmuştur.
• Hikâye türünün tarihsel gelişimi incelendiğinde karşımıza • Dünya Edebiyatında en ünlü öykücüler Guy de Maupassant
ve A.Çehov ve Franz Kafka olmuştur. Bu sanatçılar kendi
iki tür hikâye çıkmaktadır. Bu türler, olay hikâyesi ve durum öykü anlayışının ekolleşmesini de sağlamışlardır.
hikâyesi olarak adlandırılır.

Türk Edebiyatında Hikâye
OLAY HİKÂYESİ
• Bu tarz öykülere klasik vaka öyküsü de denir. • Türk edebiyatında Batılı anlamdaki ilk öyküler Tanzimat
Döneminde 1870’lerden sonra yazılmıştır.
• Bu tür öykülerde olay zinciri; kişi, zaman, yer ögelerine • İlk öykü denemesi Emin Nihat’ın “Müsameretnâme”sidir
bağlıdır.
• İlk öykü örneğini “Letaif-i Rivayat (1880-1890)” adlı ese-
• Olaylar serim, düğüm, çözüm bölümlerine uygun olarak riyle Ahmet Mithat Efendi vermiştir.

anlatılır. • Batılı anlamda ilk öykü örneğini, Sami Paşazade Sezai’nin
• Olay, zamana göre mantıklı bir sıralama ile verilir; düğüm “Küçük Şeyler”adlı eseridir.
bölümünde oluşan merak, çözüm bölümünde giderilir. Oku- • Milli edebiyat akımıyla birlikte Ömer Seyfettin Türk öykücü-
yucunun hayal gücü geri plandadır. lüğünde yeni bir çığır açmıştır.
• Bu teknik, Fransız sanatçı Guy de Maupassant (Guy dö • Cumhuriyet Dönemi’nde Sait Faik Abasıyanık alışılmışın

Mopasant) tarafından geliştirildiği için bu tür öykülere Mau- dışında bir öykü dünyası kurmuştur.
passant tarzı öykü de denir. • Ben merkezli modern öykünün ilk örnekleri Haldun Taner
tarafından verilmiş.
• Bu tarzın edebiyatımızdaki en önemli temsilcisi Ömer Sey- • Son yıllarda yeni bir tür olan küçürek öykü de edebiyatımız-
fettin’dir. Ayrıca Refik Halit, Reşat Nuri, Yakup Kadri, Orhan da Ferit Edgü ile kabul görmüştür.
Kemal, Samim Kocagöz, Necati Cumalı, Talip Apaydın olay
öyküsünün temsilcileri arasındadır. • Hikâye asıl gelişimini Cumhuriyet Dönemi’nde göstermiştir.

160 Türk Dili ve Edebiyatı