Page 8 - 10. SINIF MATEMATİK FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 3 1. ünİte: sayma ve olasılık

5 Saymaya başladık ama saymanın bir sonu var mıdır? 7 Fransa’da doğan Blaise Pascal (Bleyz Paskal) (1623-
Kaça kadar sayacaktık? Sonsuzluk ne kadar büyüktür? 1662), matematiğe ve geometriye olan büyük ilgisi nede-
Bu geleneksel sonsuzluk anlayışına göre sayılar son- niyle daha 12 yaşındayken geometri üzerinde çalışmaya
suza dek uzayıp gider. Alman matematikçi Georg Cantor başladı. Babası vergi toplayıcısı olarak atandığında ver-
(Georg Kantor) (1845-1918) bizi çok daha farklı bir son- gileri toplamasına yardımcı olmak amacıyla 1642-1645
suzlukla tanıştırmıştır. Dahası bunu yaparken matemati- yılları arasında üç yıl çalışarak ilk sayısal hesap makinesi
ğin büyük bir kısmına yön veren bir kuram oluşturmuştur. olan ve “Pascalin” adı verilen cihazı icat etti. Daha sonra
Cantor’un kuramının dayandığı fikir ilkel bir sayma yön- fizik ve matematik üzerine çalışmaya başladı. 1653’te
teminden geliyordu. Saymayı bilmeyen bir çiftçi sabah sıvıların dengeleri üzerine hazırladığı tez ile Pascal,
koyunlarını ağıldan çıkarırken saymak için çakıl taşı kul- basınç ile ilgili kanununu ortaya koydu. Bu tez, bilim
lanarak her koyun için torbaya bir çakıl taşı atar. Akşam insanlarınca bilim tarihinde hidrostatik sistemin tam bir
koyunları ağıla koyarken her koyun için torbadan bir taş taslağı ve Pascal’ın fizik teorisine yaptığı en önemli katkı
çıkardığında koyunlardan biri kaybolmuş ise son bir taş olarak kabul edildi. Pascal ayrıca geometride koniklerle
artacaktır. Çiftçi saymayı bilmese de yöntem tamamen ilgili birçok teorem geliştirdi. Pascal üçgeni, matematikte
matematikseldir. Böylece çiftçi taşlar ile koyunlar ara- binom katsayılarını içeren üçgensel bir dizidir.
sında bire bir eşleme yapmıştır. Cantor’un kuramı küme- Buna aşağıdakilerden hangisi bu parçaya konabile-
ler üzerine kuruludur. Sonsuz sayıda elemanla uğra- cek en kapsamlı başlık olabilir?
şırken eşitlik kavramı belirsizleşir. Bu durumda bire bir
eşleme fikrine dönmek gerekir. A) Blaise Pascal
Bu parçanın anlatımında ağırlıklı olarak aşağıdakiler- B) Blaise Pascal’ın Hayatı
den hangisi kullanılmıştır? C) Blaise Pascal’ın Bilimsel Çalışmaları
A) Betimleme B) Öyküleme D) Blaise Pascal’ın Bilim Dünyasına Katkıları
C) Tartışma D) Açıklama E) Blaise Pascal ve Bilim
E) Tanık gösterme

8 (I) Ünlü matematikçi Pascal, aritmetik üçgen üzerine
bir tez yazmış ve üçgenin özelliklerini ortaya koymuştur
ancak Pascal, bu üçgeni çizen veya özelliklerini fark eden
ilk kişi değildir. (II) Üçgenin bu özellikleri kendi zamanına
kadar birçok medeniyet tarafından bulunmuş, bu üçgen
farklı adlarla ifade edilmiştir. (III) Örneğin Hintli mate-
matikçiler bu üçgeni “Meru Dağı’nın Merdivenleri”, Çinli
matematikçiler “Yang Hui üçgeni”, İranlı matematikçiler
6 Saymanın tarihsel gelişiminde rol alan diğer bir kişi de ise “Hayyam üçgeni” olarak adlandırmışlardır. (IV) Pas-
Sâbit İbn Kurrâ’dır. (I) İslam matematiğinin oluşum döne- cal’dan önce, 10. yy.da Hintli matematikçiler bunu, şiirin
mine katkıda bulunmuş matematikçilerin başında gelir. ölçülerindeki kısa ve uzun seslerin birleşimlerinin sayısını
(II) Sadece matematik, astronomi, tıp ve felsefede değil temsil etmek için kullanmışlardır. (V) Sonraki yüzyıllarda
aynı zamanda Arapça ve Yunancada da kabiliyeti olan bir Batı dünyasında bilimin gelişmesi ile bu üçgen Fransız
bilim insanıdır. (III) Bu alanlarda 150’ye yakın eseri bulun- matematikçi ve filozof Pascal’ın adıyla anılmaktadır.
maktadır. (IV) Archimedes (Arşimet), Apollonius (Apol-
lon), Euclid (Öklid), Potolemy Theodosius’un (Teodosyus) Parçada geçen numaralandırılmış cümleler ile ilgili
eserlerini Yunancadan Arapçaya kusursuz biçimde aktar- aşağıdakilerin hangisi yanlıştır?
mıştır. (V) A) I. cümlede farklı düşünmeye yönlendiren bir ifade
kullanılmıştır.
Parçanın anlam bütünlüğü dikkate alındığında numa-
ralandırılmış yerlerin hangisine “Öyle ki bu eserleri B) II. cümlede bir kavramın farklı adları belirtilmiştir.
çevirirken terimlere bulduğu karşılıklar kabul görmüş, C) III. cümlede farklı milletlerin adları sıralanmıştır.
sonraki matematikçiler tarafından da kullanılmıştır.” cüm- D) IV. cümlede bir sonuç, amacıyla birlikte verilmiştir.
lesinin getirilmesi uygun olur?
E) V. cümlede bir ismin nasıl terim hâline geldiği anla-
A) I B) II C) III D) IV E) V tılmıştır.

8 markaj yayınları / 10. sınıf matematik
MARKAJ YAYINLARI