Page 7 - 10. SINIF MATEMATİK FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

1. ünİte: sayma ve olasılık PARAGRAF TESTİ 3

1 Pierre Simon Laplace (Piyer Simon Laplas) Fransız ünlü 3 Yaklaşık 4000 yıl önce bugünkü Anadolu, Suriye, Ürdün
matematikçi ve astronomdur. Fakir bir aileden gelen ve Irak bölgesinde önemli medeniyetler kurmuş olan
Laplace’ın güçlü bir kariyeri olmuştur. 16 yaşında gittiği Sümerler ile Babil Krallığında günlük hayatta saymak için
Caen Üniversitesinde matematik dehasını kanıtlayarak, basamak değerli bir sistem kullanılmıştır. (I) Bu sistem 60
ünlü matematikçi d’Alembert’in (Delombe) aracılığıyla tabanlı bir sistemdir ve 60 tabanlı sistemin bir kalıntısı
Ecole Militaireye (Ekol Milite) profesörlüğe atandı. Mate- olarak günümüzde saat sisteminde bir saatin 60 dakika
matik alanındaki çalışmaları konusunda en önemli olarak bir dakikanın 60 saniye oluşu gösterilebilir. (II) Bir insan
bilinen “Laplace İşleci” (Operatör Laplacien) teoremini için nasıl sayılar diyarında gezme işi küçük yaşlarda baş-
buldu. Laplace matematik ile ilgilenen ve matematik çalı- layıp sonradan gelişiyorsa insanoğlu için de sayma sis-
şan gençlere sürekli destek olur ve onlara yardım ederdi. temi Hint rakamları, Arap rakamları kullanılarak çok eski
Olasılıklar kuramı üzerinde çalışması, onu astronomide dönemlerden günümüze değişerek, gelişerek gelmiştir.
kullanmasından kaynaklandı. Olasılıklar kuramını yal- (III) Yani sayılar sisteminin başlangıcının 1 olduğu ve
nızca kimi olayların olasılıklarının hesaplanması proble- saymaya onunla başlandığı küçük yaşlarda öğrenilir ama
mine değil, olguların nedenlerinin belirlenmesine, yaşam bir sepette kaç elma olduğunu saymak sonraki yaşlarda
istatistiklerine ve gelecekteki olaylara uygulayan Laplace, öğrenilir. (IV) Hiçliği gösteren bir simgenin kullanılmaya
bu kuramın fizik ve astronomideki önemi üzerinde özel- başlaması binlerce yıl öncesine dayanır. (V) Babillilerden
likle durmuştur. “Bildiklerimiz az, bilmediklerimiz sonsuz- etkilenen gökbilimci Klaudios Ptolemaıos (Kladyus Bat-
dur.” sözü Laplace’a aittir. lamyus), kendi sayı sisteminde modern 0’a (sıfır) benzer
bir simgeyi yer belirteci olarak kullanmıştır ve bu sayede
Bu parça düşünceyi geliştirme yollarından hangi-
siyle tamamlanmıştır? 75 ve 705 sayılarını ayırt etmek mümkün olmuştur.
Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci parag-
A) Örneklendirme B) Benzetme raf numaralandırılmış cümlelerin hangisiyle başlar?
C) Tanık gösterme D) Tanımlama
E) Sayısal verilerden yararlanma A) I B) II C) III D) IV E) V

4
I� Kuzey Afrika’da büyüyen ve Hint–Arap aritmetiği üze-
rine eğitim alan Fibonacci sıfır sayısı ile Hint simgeleri
olan 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9’un birleşiminden oluşan
2 1960’da Afrika’nın Kongo bölgesinde bulunan MÖ 18000- sayı sisteminin gücünü fark etmekte gecikmemiştir.
20000 yıllarına ait Isango kemiğinde sayıların gösterimi
bulunmuştur. (I) Bu bilgiden yola çıkarak saymanın tarihi- II� Sıfıra bu şekilde yaklaşan Hint-Arap sayı sisteminin
nin insanoğlunun tarihi kadar eskiye dayandığı düşünüle- Batı’ya ulaşması için 1202’de Pisalı Leonardo Fibo-
bilir. (II) İnsanoğlu saymaya ürününü, hayvanını sayarak nacci’nin “Liber Abaci (Sayı Sayma Kitabı)” adlı ese-
başlamış, saymak için de semboller, sistemler geliştirmiş- rine kadar beklenmesi gerekmiştir.
tir ve başlangıçtaki parmakla sayma daha sonra yerini III� 7. yy.da Hintli matematikçi Brahmagupta sıfırı yer
çakıl taşı ile saymaya bırakmıştır. (III) Yüz adet çakılı belirteci olmanın ötesinde bir sayı olarak kabul etmiş
saymak otlarken etrafa yayılan yüz koyunu saymaktan ve sıfırla yapılacak işlemlerle ilgili kuralları belirle-
çok daha kolay olduğundan Mısırlılar, Yunanlılar ve Çin- meye çalışmıştır.
liler günlük hesaplama işlemlerini farklı büyüklükte çakıl IV� Böylece Fibonacci Hint-Arap sayılarını ve sıfırı yakla-
taşları kullanarak yapmışlardır. (IV) Bu nedenle Latincede şık 550 yıl sonra Batı’ya taşıyan ve burada ilk kullanan
“hesaplama” anlamını kazanan, geçmişte ve günümüzde kişi olmuştur.
üniversitelerde okutulan bir ders olan kalkülüs adı “çakıl
taşı” kelimesinden kaynaklanmaktadır. (V) İlk abaküsler Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerden hangileri
de aslında çakıl taşlarının birler, onlar, yüzler şeklinde yer değiştirirse parçanın anlam bütünlüğü sağlanmış
yerleştirildiği basit sayma düzenekleriydi. olur?
Parçada asıl anlatılmak istenen numaralandırılmış A) I ve II B) I ve III
cümlelerin hangisinde belirtilmiştir? C) II ve III D) II ve IV

A) I B) II C) III D) IV E) V E) III ve IV

markaj yayınları / 10. sınıf matematik 7
MARKAJ YAYINLARI