Page 38 - 10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 1 7. ÜNTE: ANI HATIRA

5 7 Fal�h Rıfkı Atay (1894-1971), Cumhur�yet Dönem� yazar-

I. Cumhur�yet Dönem�, edebî tür çeş�tl�l�ğ� yönüyle larındandır. İstanbul’da doğan sanatçı, Darülfünun Ede-
oldukça zeng�n b�r dönemd�r. b�yat Fakültes�n� b�t�rd�. Çeş�tl� gazetelerde başyazarlık
yapan Atay, m�lletvek�ll�ğ� görev�nde bulundu. Fıkra,
II. Bu dönemde anı türünde de b�rçok eser ver�lm�şt�r. makale, anı, gez� yazısı, sohbet türünde eserler verd�.

III. Sanatçılar her dönemde anılarını yazmıştır. Kalem�n�, cumhur�yet�n yerleşmes�nde ve Atatürk �nkılap-
IV. Bunlar arasında; Yakup Kadr� Karaosmanoğlu’nun larının ben�msenmes� yolunda ustaca kullandı. Yazıların
Gençl�k ve Edeb�yat Hatıraları, Zorak� D�plomat, Ana- sade b�r d�lle kaleme alınmasını savundu. O, sadece
mın K�tabı; Yahya Kemal Beyatlı’nın S�yas� ve Edebî Arapça ve Farsça kel�meler�n d�l�m�zden çıkmasını �ste-
Portreler; Ref�k Hal�t Karay’ın Üç Nes�l, Üç Hayat; med�; Türkçen�n uydurma kel�melerle halktan uzaklaş-
Abdülhak Ş�nas� H�sar’ın Boğaz�ç� Yalıları; Hal�de masına da karşı çıktı. Türkçen�n bağımsız b�r d�l olarak
Ed�p Adıvar’ın Türk’ün Ateşle İmt�hanı, Mor Salkımlı gel�şmes� �ç�n çaba sarf ett�. Cumhur�yet Dönem�’nde
Ev; Yusuf Z�ya Ortaç’ın B�z�m Yokuş, Portreler; Fal�h Türk edeb�yatına ve Türk d�l�ne gerek yazıları gerekse
Rıfkı Atay’ın Çankaya; Nec�p Fazıl Kısakürek’�n Yılanlı Türk d�l� hakkındak� f�k�rler� �le h�zmet ett�. Eserler�nde
Kuyudan; Oktay Akbal’ın Anı Değ�l Yaşam, H�roş�ma- toplumsal ve s�yas� hayatı konu ed�nd�. Yazarın Den�z
lar Olmasın adlı eserler� sayılab�l�r. Aşırı, B�z�m Akden�z, Taym�s Kıyıları, Tuna Kıyıları, H�nt
gez�; Esk� Saat, Pazar Konuşmaları fıkra; Ateş ve Güneş,
Numaralandırılmış cümlelerden hang�ler� b�r parça- Zeyt�ndağı, Çankaya, Mustafa Kemal’�n Mütakere Defter�
nın g�r�ş cümles� olamaz? anı türündek� eserler�nden bazılarıdır.

A) Yalnız I B) I ve II Bu parça aşağıdak� yönergelerden hang�s�ne karşılık
C) I ve III D) I, II ve III söylenm�ş olab�l�r?
E) II ve IV A) Fal�h Rıfkı Atay’ın hayatı ve edebî k�ş�l�ğ�n� tanıtınız.
B) Fal�h Rıfkı Atay’ın sanat hayatı hakkında b�lg� ver�n�z.
C) Fal�h Rıfkı Atay’ın öneml� eserler�n� sıralayınız.
D) Fal�h Rıfkı Atay’ın edeb�yatımıza katkılarını bel�rt�n�z.
E) Edeb�yatımızın öneml� �s�mler�n� tanıtınız.

6 Anı; b�r k�ş�n�n başından geçen öneml� olayları, göz-
lemler�ne ve b�lg�ler�ne dayanarak anlattığı edebî türün
adıdır. Anılar; yaşamın tamamını �ç�ne alab�leceğ� g�b�
b�r dönem�n�, b�r bölümünü, b�r zaman d�l�m�n� ya da b�r 8 Anı türünde, d�ğer türlerde olduğu g�b� yazarın duygula-
olayın geçt�ğ� zaman sürec�n� �ç�ne alab�l�r. Anı yazarları rını, düşünceler�n� ve b�rtakım tecrübeler�n� başkalarına
anılarını yazarken anıya konu olan döneme �l�şk�n yazılı, anlatma �steğ�n�n olması doğaldır. Bu tür met�nlerde b�r
yazısız bütün kaynaklardan yararlanırlar. Kaleme alınan döneme özgü gözlemler, �zlen�mler görülür. Anı anlatı-
dönemle �lg�l� res�mler, fotoğrafl ar, ses kayıtları, çeş�tl� mında terc�h ed�len d�l açık, sade ve canlı b�r d�ld�r. Anı
belgeler (mektup, günlük, gazete, derg� g�b�) bu kaynak- anlatıcısı doğrudan ve b�r�nc� k�ş�l� anlatımı kullanır. Anı
lara örnek olarak göster�leb�l�r. Anı yazarken ele alınan yazarı, anlatıklarını kanıtlama �ht�yacı duymasa da doğ-
olaylar tam b�r tarafsızlıkla ortaya konulmalıdır. ruluk �lkes�n� göz önünde bulundurarak anlatımı �çtenl�kle
yapmalıdır.
Buna göre aşağıdak�ler�n hang�s� anıların özell�kler�
arasında yer almaz? Parçanın d�l ve anlatımı yönünden aşağıdak�ler�n
hang�s� söyleneb�l�r?
A) Yaşanmış b�r olay anlatılır.
B) Başka eserlerden faydalanılab�l�r. A) Anlatımda tanık gösterme yoluna g�d�lm�şt�r.
C) Yalnızca yaşanmış b�r kes�t ele alınır. B) Öyküleme yöntem�nden yararlanılmıştır.
D) Görsel ve �ş�tsel kaynak taraması yapılab�l�r. C) Anlatım, I. k�ş� ağzıyla sağlanmıştır.
E) Anıya konu olan olaylar nesnel b�r tutumla d�le get�- D) Karşılaştırmaya başvurulmuştur.
r�lmel�d�r. E) Kahraman bakış açısıyla kaleme alınmıştır.

38 Markaj Yaynlar / 10. Snf Türk Dili ve Edebiyat
MARKAJ YAYINLARI