Page 42 - 10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 2 8. ÜNTE: HABER METN

5 Genel ağ haberc�l�ğ�nde b�lg�n�n anında aktarılması- 7 Haber met�nler�n�n oluşturulmasında haber ajansları
nın yanı sıra okurun da �çer�k ve b�ç�me �sted�ğ� anda ve muhab�rler�n yaptıkları araştırmaların öneml� b�r yer�
düzeltme ve katkılarıyla müdahale edeb�lmes� genel ağ vardır. Bu met�nler�n sunumlarında da d�kkat ve özen
haberc�l�ğ�n�n temel avantajı olmuştur. Okur açısından gerekmekted�r. Radyo ve telev�zyonlarda haberler� sunan
düşünüldüğünde zaman ve mekânın önem�n� y�t�rmes�, k�ş�ler, haber sp�kerler�d�r. B�rçok k�ş�n�n çalışmasıyla
k�ş�n�n uygun olduğu her zaman habere ulaşması öneml� sunuma hazır hâle get�r�len haberler� d�nley�c� ve sey�r-
b�r h�zmet olmuştur. Ayrıca okurun �sted�ğ� yazara e-posta c�lere gerekt�ğ� g�b� aktarma �ş�n� yapmakla görevl� olan
adres�nden ulaşıp �let�ş�m kurab�lmes�, genel ağda yayım- haber sp�kerler�n�n taşıması gereken bazı özell�kler söz
lanan her haber�n dünyanın neres�nde olursa olsun b�r konusudur. Sp�ker; öncel�kle d�l�n� doğru kullanan, kel�me-
tuşa basarak gönder�leb�lmes� de hem okur �le haber ya ler� düzgün telaff uz eden k�ş�d�r. Sp�kerl�kte temel kural,
da yorum arasındak� engeller� hem de basılı gazeteler- duyulab�l�r olmaktır. Devamlı değ�şen alçalıp yükselen
dek� dağıtımın mal�yet ve emek boyutunu ortadan kaldır- ses tonu �le değ�l, kulağa hoş gelen b�r tonda konuşur.
maktadır. Ş�ddet �çer�kl� haberler�n reyt�ng aracı olarak Radyoda haber sunarken radyodan uzaktak�ler�n b�le ne
kullanılmaması, kullanılan d�l�n bell� kurallarının olduğu- söyled�ğ�n� anlaması, telev�zyonda konuşurken ses kapalı
nun unutulmaması, okurun d�kkat�n� çekmek �ç�n aspa- olduğu hâlde dudaklarının ne söyled�ğ�n�n sey�rc� tarafın-
ragas haberlere yönel�nmemes� zamanla kal�tey� artırıp dan anlaşılması gerekl�d�r.
haber� sunma amacına h�zmet edecekt�r.
Buna göre aşağıdak� telaffuzların hang�s� d�l� doğru
Parçaya göre aşağıdak�lerden hang�s� genel ağ kullanan b�r sp�kere a�t olab�l�r?
haberc�l�ğ�n�n özell�kler� arasında sayılamaz? A) “Olanak” yer�ne “�mkân” demek

A) Okurun anlık yorum yapab�lmes� B) “Karşı” yer�ne “karşın” demek
B) Anlık b�lg� �let�m� C) “Çoğunluk” yer�ne “çokluk” demek
C) Anlık değ�ş�kl�k yapılab�lmes� D) “İk�lem” yer�ne “�k�l�k” demek
D) İst�hdam fazlalığı E) “Özgü” yer�ne “özgün” demek
E) Düşük mal�yet

6 Dünyanın herhang� b�r yer�nde ya da yaşanılan toplumda
meydana gelen çeş�tl� olay veya durumlarla �lg�l� b�lg� ve
duyurulara haber; bunların halka duyurulması �ç�n oluştu-
rulan yazılara haber metn� den�r. Haber metn� yazab�lmek
�ç�n önce b�r haber bel�rlen�r. Haberc�l�ğ�n en öneml� özel- 8 Sp�ker çok donanımlı olmalı, kel�me dağarcığını gen�ş tut-
l�ğ� olan 5N 1K unsurları hazırlanan yazı �ç�n tesp�t ed�- malı bunun �ç�n de çok okumalıdır. Her konuya �lg� duy-
lerek metn�n �ç�ne bel�rlenen sıralamayla yerleşt�r�l�r. Bu mak zorunda değ�ld�r ama pek çok konuda b�lg� sah�b�
sıralamayı düzenleme ve ayrıntıları verme, p�ram�t ya da olmalıdır. Sp�ker �ç�n m�krofon�k b�r ses tonu çok öneml�-
ters p�ram�t şekl�nde yapılır. Haber metn� hazırlanırken; d�r. Sp�ker, d�nley�c�ye her zaman saygılı davranmalıdır.
başlığın manşet olacak çek�c�l�kte bel�rlenmes�, okuyu- Yapaylık ve yapmacık tavır d�nley�c�ye �t�c� geleceğ�nden
cuyu yormayacak, b�lg� tekrarına düşmeyen b�r anlatımın ses tonu ve kel�meler�n gücünden yararlanarak �çtenl�ğ�
yapılması öneml�d�r. Haber�n, ulaştırılmak �stend�ğ� k�tle- sağlamalıdır. Ekranda haber sunan b�r sp�ker�n unutma-
n�n sev�yes�ne uygun b�r d�l ve yanlış anlamaya meydan ması gereken en öneml� şey, h�ç tanımadığı k�mseler�n
vermeyecek b�r üslupla yazılmasına özen göster�l�r. ev�ne konuk olduğu, bu nedenle ağırbaşlı ve �çten b�r eda
�le güven veren b�r anlatımı yakalaması gerekt�ğ�d�r.
Bu parçadan hareketle aşağıdak�ler�n hang�s�ne ula-
şılamaz? Parçanın d�l ve anlatımı yönünden aşağıdak�ler�n
hang�s� söylenemez?
A) Dünyadak� herhang� b�r olay habere konu olab�l�r.
B) Haber metn� bell� b�r anlatım sıralamasıyla ver�l�r. A) Öznel �fadelere sıklıkla yer ver�lm�şt�r.
C) Haber metn�, herkes �ç�n aynı sev�yede olacak şek�l- B) Destekley�c� ve açıklayıcı �fadeler kullanılmıştır.
de oluşturulmalıdır. C) Gerekl�l�k b�ld�ren �fadelerden yararlanılmıştır.
D) 5N 1K kuralındak� unsurlar �k� şek�lde sıralanab�l�r. D) Farklı düşünmeye yönlend�ren b�r �fade kullanılmıştır.
E) Haber metn�nde başlığın büyük önem� vardır. E) Derecelend�rme b�ld�ren �fadelere yer ver�lm�şt�r.

42 Markaj Yaynlar / 10. Snf Türk Dili ve Edebiyat
MARKAJ YAYINLARI