Page 19 - 10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

3. ünİte: şİİr PARAGRAF TESTİ 4

1 ve 2. soruları aşağıdaki paragrafa göre cevaplayınız. 3 Koşmalar genelde görüldüğü üzere 11’li hece ölçüsü ile
dörtlükler hâlinde söylenmektedir. Dörtlük sayısı 3-5 ara-
Âşık edebiyatı, halk edebiyatının bir kolu olup Türklerin İslam sında değişmektedir. Kafiye düzeni abab - cccb - dddb …
medeniyetinin etkisine girmesinden sonra âşık adı verilen şeklindedir. Bazen ilk dörtlüğün kafiye düzeni değişir ve
saz şairlerince oluşturulmuştur. (I) İslamiyet’in Kabulünden aaab/abcb şeklinde de olabilir. Şiirde halk edebiyatının
Önceki Sözlü Edebiyat Dönemi’nin bir devamı niteliğindedir. bir özelliği olarak sade, halkın her kesiminden insanın
(II) Âşıklar, halk edebiyatına ait nazım biçimlerini ve bu ede- anlayabileceği yalınlıkta bir dil kullanılmıştır. Koşmalarda
biyatla özdeşleşmiş hece ölçüsünü kullanmışlardır. (III) Dil genellikle lirik konular işlenmektedir. Tüm bu özelliklere
sade, halkın kullandığı günlük konuşma dilidir ve âşık, şiirle- bakıldığında koşma nazım biçiminin, İslamiyet’in Kabu-
rini saz eşliğinde ve doğaçlama bir şekilde söyler. (IV) Bunun lünden Önceki Dönem’de yer alan koşuklara benzediği
söylenebilir. Koşmalar lirik söyleyişi yönüyle divan şiirin-
yanı sıra özellikle XVI. yüzyıldan sonra divan edebiyatı nazım deki gazellere benzetilebilir.
biçimlerini ve aruz ölçüsünü kullanan âşıklar da vardır. (V) Bu parçada aşağıdaki düşünceyi geliştirme yolları-
Diğer yüzyıllarda da âşık edebiyatı varlığını zenginleştirerek nın hangilerinden yararlanılmıştır?
günümüze kadar devam ettirmiş, günümüzde ise bu terim
yerine daha genel bir ifadeyle halk edebiyatı terimi kullanıl- A) Benzetme - Tanımlama - Örneklendirme
maya başlanmıştır. B) Sayısal verilerden yararlanma - Benzetme - Karşı-
laştırma
C) Karşılaştırma - Tanımlama - Tanık gösterme
D) Tanımlama - Karşılaştırma - Sayısal verilerden ya-
rarlanma
E) Örneklendirme - Tanık gösterme - Sayısal veriler-
den yararlanma
1 Parçanın anlam bütünlüğü dikkate alındığında numa-
ralandırılmış yerlerin hangisine “Durum böyle olmakla
birlikte âşık edebiyatının tam anlamıyla XVI. yüzyılda
şekillendiği söylenebilir.” cümlesinin getirilmesi uygun
olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
4 Koşmadan başka semai, varsağı ve destan âşık edebi-
yatının belli başlı nazım biçimleridir. 8’li hece ölçüsü ve
dörtlükler hâlinde söylenen veya aruzla yazılan; daha çok
sevgi, doğa, güzellik konularını işleyen ve özel bir ezgisi
olan âşık edebiyatı nazım biçimi semaidir. 8’li hece ölçü-
süyle, dörtlükler hâlinde (3-5 dörtlük) ve kendine özgü
bir ezgiyle söylenen varsağılarda “bre, hey, behey” gibi
2 Bu parçadan hareketle aşağıdakilerin hangisine ula-
şılamaz? mertçe söyleyişler dikkat çeker. Destanlar ise genellikle
11’li hece ölçüsüyle, dörtlükler hâlinde (Dörtlüklerde sayı
A) Türlerin İslamiyet’i kabulünün ardından edebiyat an- sınırlaması yoktur.) oluşturulur ve destanlarda savaş,
layışlarında da değişiklikler olmuştur. yangın, sel, deprem gibi toplumu etkileyen olayların
B) Âşık edebiyatı, sözlü edebiyatın bir devamı olarak yanında ünlü kişilerin maceraları da ele alınır.
değerlendirilebilir. Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir?
C) Âşık edebiyatında divan edebiyatı nazım biçimi de
kullanılmıştır. A) Âşık edebiyatı nazım biçimleri
B) Koşmaların genel özellikleri
D) Âşıklar şiirlerini hazırlık yapmadan içlerinden geldiği
gibi söylerler. C) Varsağı ve destanların özellikleri
E) XVI. yüzyıldan sonra âşıklar daha çok aruz ölçüsünü D) Âşık edebiyatında hece vezninin kullanılması
kullanmaya başlamışlardır. E) Âşık edebiyatında ele alınan konular

Markaj Yayınları / 10. Sınıf türk Dili ve edebiyatı 19
MARKAJ YAYINLARI