Page 16 - 10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 2 3. ünİte: şİİr

5 XIII. yüzyılın ikinci yarısı ile XIV. yüzyılın başlarında yaşa- 7 Tasavvuf konusu divan edebiyatında gazel, mesnevi,
yan Yunus Emre (1240?-1320), Türk edebiyatının önemli rubai, kıt’a gibi pek çok nazım biçiminde işlenmiştir. Halk
şairlerindendir. Doğumu, ölümü, doğum yeri gibi bilgiler edebiyatında dinî-tasavvufi halk edebiyatı veya tekke
kesin olarak belli değildir. Ancak eserlerinden hareketle edebiyatı adıyla ayrı bir kol olarak gelişmiştir. Bu kolda
bu konuyla ilgili bazı bilgilere ulaşılmaktadır. Şiirleri üze- ilahi ve nefesten başka devriye, nutuk, şathiye adıyla
rinde yapılan araştırmalar medrese öğrenimi gördüğünü, anılan şiirler de vardır. Bu şiirler içerisinde devir esasını
felsefe ve tefsir gibi dinî ilimlerde bilgili olduğunu gös- (Allah’tan gelip Allah’a dönmek) konu edinenler devriye,
termektedir. Sanatçının hecenin yanında aruz ölçüsünü tarikata yeni giren birisine tarikat adabını öğretmek ama-
de kullanması, onun divan şiirine de yakın olduğunun cıyla kaleme alınanlar nutuk, bir düşünce veya duyguyu
göstergesidir. Yunus Emre, mutasavvıf birisidir. Mürşidi iğneleyici ve alaycı bir dille söz eder gibi yazılanlar da
Tapduk Emre’dir. 40 yıl ona hizmet etmiştir. şathiye olarak adlandırılmaktadır.

Parçaya göre Yunus Emre ile ilgili aşağıdakilerden Parçadan yola çıkarak;
hangisi tam olarak bilinmemektedir? I� Bazı nazım şekilleri tasavvufu konu almıştır.

A) Yaşadığı yüzyıllar II� Halk edebiyatı zamanla farklı bölümlere ayrılmıştır.
B) Doğum tarihi III� Devir, öldükten sonra tekrar bu dünyada dirilmek anla-
C) Eserler verdiği edebî tür mına gelir.
D) Şiirde kullandığı ölçü numaralandırılmış ifadelerin hangilerine ulaşılabilir?
E) Dinî hassasiyetleri olduğu
A) Yalnız I B) Yalnız II
C) Yalnız III D) I ve II
E) I, II ve III

6 Şiirlerinin konusunu din ve tasavvuftan alan Yunus Emre,
bütün mutasavvıfların tasavvufla ilgili benimsediği ortak
duygu ve düşünceleri özgün bir dille anlattı. Şiirlerinde
olabildiğince sade, samimî bir dil kullandı. Bunun yanı sıra 8 Kaygusuz Abdal (1341?-1444), dinî-tasavvufi halk edebi-
yaşadığı dönemin Türkçesinde var olan ve halk tarafın- yatının önemli temsilcilerinden olup mutasavvıf bir şairdir.
dan kolaylıkla anlaşılabilen Arapça, Farsça kelimelere de Asıl adı Alaaddin Gaybî’dir. Varlıklı bir aileye mensup olan
eserlerinde yer verdi. Bu durum, Yunus Emre’nin tasav- Gaybî, iyi bir eğitim görmüştür. Zamanının bütün ilimle-
vuf düşüncesini kolaylıkla anlatmasını ve ününün geniş rini, tasavvufu, dinî konuları ve Farsçayı bilen birisidir.
bir coğrafyaya yayılmasını kolaylaştırdı. Şiirleri, çok kolay Tekkede yetiştiği için didaktik içerikli eserlerinde açık ve
gibi görünüp aksine anlam derinliği ve anlam yoğunluğu sade bir dil kullanmıştır. Bazı şiirlerinde Yunus Emre’nin
içeren (sehl-i mümteni) tarzdadır. Ayrıca İslami unsurlarla etkisi açıkça görülen Kaygusuz’un hece ile yazdığı şiir-
yerel unsurları şiirlerinde birleştirme konusunda oldukça lerinin yanı sıra gazel tarzında yazdığı şiirleri de bulun-
başarılıdır. Ölümünden sonra pek çok şair ve yazarı etki- maktadır. Kaygusuz Abdal, son zamanlarına kadar Ana-
leyen sanatçının Risaletü’n-Nushiyye (Nasihatler Kitabı) dolu’daki Bektaşiliğin ileri gelenlerinden birisi olmuştur.
ve Divan olmak üzere iki önemli eseri vardır. Divan, Gülistan, Gevhernâme, Budalanâme, Vücudnâme,
Saraynâme sanatçının tanınmış eserlerinden bazılarıdır.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçaya getirilebilecek
başlıklar arasında olamaz? Bu parçadan hareketle Kaygusuz Abdal ile ilgili aşa-
A) Yunus Emre’nin Şiir Anlayışı ğıdakilerin hangisine ulaşılamaz?
B) Yunus Emre’nin Şiir Dili A) Dinî konularda şiirler yazmıştır.
C) Yunus Emre’nin Hayatı B) İlmî bilgisi bulunmaktadır.
D) Yunus Emre’nin Dili C) Bazı eserlerinde anlaşılır bir dil kullanmıştır.
E) Yunus Emre’nin Edebî Kişiliği D) Yaşadığı dönemde saygın bir yer edinmiştir.
E) Şiirleriyle Yunus Emre’yi etkilemiştir.

16 Markaj Yayınları / 10. Sınıf türk Dili ve edebiyatı
MARKAJ YAYINLARI