Page 12 - 10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 2 2. ünİte: hİkâYe

5 Batılı anlamdaki hikâye türü, edebiyatımıza Tanzimat 7 Samipaşazâde, hikâyelerini realizme bağlı kalarak
Dönemi’nde girmiştir. Çeviri ile başlayan bu süreç, yazmıştır. Realizmde gerçekler ön plandadır. Realist
zamanla asıl kimliğini kazanarak günümüze kadar gel- sanatçılar, eserlerinde yaşamın gerçeklerini dile getirir.
miştir. Bu dönemde birçok eser tercüme edilmiştir. Tan- Gerçekler anlatılırken kişilerin psikolojileri, onların kişilik-
zimat Dönemi’nde çeviri eserler için söz konusu olan dil lerini etkileyen çevrelerinin tanıtımı ve içinde bulunduk-
sorunları, yerli eserlerin de başlıca sorunu olmuştur. Türk ları ortam ayrıntılarıyla verilir. Realizmde, gerçek haya-
edebiyatında hikâye alanındaki yerli ürünler, Ahmet Mit- tın anlatılması esas olduğu için realistlerin eserlerinde
hat’ın 1870’te basılan “Kıssadan Hisse” ve “Letaif-i Riva- toplumun sıradan kişilerine rastlanır. Realist yazarların
yat” adlı hikâye kitaplarıdır. okuyucuyu eğitme gibi bir amaçları yoktur; onlar gözlem,
araştırma ve belgelere dayanarak yaşanılanı nesnel bir
Parçadan hareketle aşağıdakilerin hangisine ulaşı-
lamaz? şekilde aktarmayı amaçlarlar.
A) Tanzimat döneminde yazın hayatımızda yenilikler gö- Buna göre aşağıdakilerin hangisi Samipaşazâde’nin
rülmüştür. hikâyeleriyle ilgili söylenemez?
B) Batılı anlamdaki hikâye türü asıl kimliğini günümüzde A) Kişileri yaşadıkları çevreyle birlikte ele almıştır.
kazanmıştır. B) Hayatın gerçeklerini işlemiştir.
C) Batılı tarzda ilk hikâye örnekleri çeviri yoluyla alın- C) Hikâyelerin sonunda kıssadan hisse vardır.
mıştır. D) Günlük yaşamda karşılaşılabilecek kişileri işlemiştir.

D) Gerek çeviri gerekse yerli eserlerdeki ortak problem E) Ruh çözümlemelerine başvurmuştur.
dil problemidir.
E) Ahmet Mithat, kendine ait hikâye kitapları yazmıştır.

8 Millî Edebiyat Dönemi, 1911’de Ömer Seyfettin ve arka-
6 Tanzimat Dönemi hikâyelerinde olaylar çoğunlukla gün- daşlarının Selanik’te çıkardıkları Genç Kalemler dergi-
lük yaşamdan veya tarihten alınmıştır. Olayların olmuş ya siyle başlayıp 1923’te Cumhuriyet’in kurulmasına kadar
da olabilir izlenimi bırakması gerektiği konusunda bütün devam etmiştir. Bu dönem edebiyatının temelinde Türk
Tanzimat Dönemi hikâyecileri birleşmişlerdir. Eserler dilinin sadeleştirilmesi çalışmaları yatar. Bu dönemde
genel olarak duygusal ve acıklı konular üzerine kurul- yazılan hikâyelerin en belirgin özelliği, sade bir dille
muştur. Tanzimat Dönemi hikâyesinde genellikle tutsak- yazılmış olmalarıdır. Ömer Seyfettin, “Yeni Lisan” maka-
lık, zoraki evlilikler, Batılılaşma, kadın-erkek ilişkileri gibi lesinde millî edebiyatın millî dille oluşabileceğini savun-
temalar işlenmiştir. İlk hikâyelerde topluluk önünde anla- muştur ve hikâyelerinde sade bir dil kullanmıştır. Millî
tılan meddah hikâyelerinin etkisi görülür. Dönemin önemli Edebiyat Dönemi’nin başlıca hikâye yazarları Ömer Sey-
hikâyecileri; Ahmet Mithat Efendi, Emin Nihat, Şemsettin fettin, Refik Halit Karay, Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri
Sami, Nabizade Nazım, Samipaşazâde Sezai’dir. Karaosmanoğlu’dur.
Buna göre Tanzimat Dönemi hikâyelerinde işlenen Parçadan hareketle aşağıdakilerin hangisine ulaşı-
önemli temalar arasında aşağıdakilerden hangisi lamaz?
sayılamaz? A) Millî Edebiyat Dönemi 12 yıl süren bir kurtuluş müca-
A) Esaret sırasında çekilen sıkıntılar delesi akımıdır.
B) Zorla yapılan evliliklerin doğurdu acı sonuçlar B) Bir dergi bir dönemin kapılarını açmıştır.
C) Batı uygarlığı ile Osmanlı uygarlığı arasındaki farkla- C) Millî Edebiyat Dönemi yazın hayatına sade bir dil an-
rın karşılaştırılması layışını getirmiştir.
D) Kadın erkek arasındaki ilişkilerde değişik ortamlarda D) Millî Edebiyat Dönemi’nde, ulusal dilin kullanılması
gelişen evlilik ve aşık olma savunulmuştur.
E) Hayatı umursamayan bir topluluktaki komik söyleşiler E) Millî Edebiyat Dönemi’nde hikâyeler yazılmıştır.

12 Markaj Yayınları / 10. Sınıf türk Dili ve edebiyatı
MARKAJ YAYINLARI